Research Article

Korean Journal of Plant Resources. 30 April 2018. 149-161
https://doi.org/10.7732/kjpr.2018.31.2.149

ABSTRACT


MAIN

  • 서언

  • 재료 및 방법

  • 결과 및 고찰

  •   관속식물 현황

  •   한반도 고유종

  •   적색목록식물

  •   식물구계학적 특정식물

  •   외래식물

  • 적요

서언

강화도는 서해안 중부의 경기만에서 한강유역으로 들어가는 입구에 위치하며, 한강, 임진강, 예성강 하류를 경계로 북한의 황해도 연백과 개풍군이 인접하고 동쪽은 염하를 사이에 두고 경기도 김포시와 마주한다(Beom, 2003; Ganghwa-gun, 2016).

덕정산(325 m)은 인천광역시 강화군 중서남부지역으로 동경 126°26'~126°28', 북위 37°39'~37°41' 사이에 자리하고 양도면의 길정리, 능내리, 도장리, 삼흥리, 조산리, 하일리에 걸쳐 있다. 그 일대의 지질은 중생대 쥬라기와 트라이아이스기의 심성암(plutonic rocks) 암상인 대보화강암(Jgr)이 널리 분포한다(Beom, 2003).

강화권역은 한반도 기후구분에 따라, 중부 기후지역(Junbu climatic region), 중부서안(Jungbu west coast), 중부서안북부(Jungbu west coastal northern)의 기후구에 속한다(Lee et al., 2005). 최근 5년(2011~2015)간 연평균 기온은 11.2℃, 연평균 강수량은 1,189.6 ㎜를 기록하였다(Ganghwa-gun, 2016).

증거표본에 의한 강화도 산지의 식물상 선행연구는 혈구산(466 m), 퇴모산(338 m), 봉천산(291 m)을 포함한 인천광역시 강화 지역에서 215분류군(Woo et al., 2007)을 기록하였으며, 고려산(436 m)에서 337분류군(Kim, 2012), 길상산(374 m)에서 595분류군(Kim and Kim, 2013), 별립산(399 m)에서 574분류군(Kim et al., 2015), 진강산(441 m)에서 560분류군(Kim et al., 2016), 별립산, 봉천산, 국수산(193 m) 3개 산지에서 455분류군(Kim et al., 2016), 혈구산에서 440분류군(Park and Kim, 2017)이 각각 보고된 바 있다.

본 연구는 관속식물에 대한 연구가 없었던 덕정산을 조사대상지로 선정하여 생물다양성협약에 따른 생물주권 확립을 위한 증거표본 확보와 식물목록 작성 및 식물지리학적 특이성과 분포특성, 한반도 고유종, 적색목록식물, 구계학적 특정식물 등 주요 식물들의 자생지를 파악하고, 나아가 식물다양성 보존을 위한 기초자료를 제공하고자 한다.

재료 및 방법

관속식물 연구는 2016년 3월부터 동년 10월까지 총 8회의 현지조사를 수행하였으며, 조사지역 내에 생육하는 모든 관속식물을 채집하고 건조 또는 액침표본으로 제작하여 국립생물자원관 관속식물표본수장고(KB)에 보관하였다. 조사는 전역을 대상으로 산지, 능선, 평지, 계곡, 사면 등 생태학적 생육지를 고루 포함하였으며, 경로는 두운리~경주골~능선~덕정산 정상~삼동암리 구간의 주 등산로와 그 외의 능선부, 사면, 평지, 계곡 등 일부지역은 등산로를 벗어나 무작위로 채집하였다(Fig. 1, Table 1). 식물의 동정은 Lee (1980, 2003), Lee (1996a, b), Park (2009), Kim and Kim (2011), Lee and Lee (2015), Cho et al. (2016)등의 식물도감에 의거하여 실시하였다. 관속식물의 목록은 확증된 증거표본을 바탕으로 작성하고 속 이하의 계급은 알파벳순으로 정리하였다(Appendix 1). 목록 간소화를 위해 중복 채집품의 경우는 대표의 확증번호 하나만을 부여하고, 식재된 분류군은 국명 뒤에 (식재)를 표기하였다. 식물목록의 배열은 Cronquist (1981)의 분류체계를 따랐으며, 학명과 국명은 Lee et al. (2011)에 준하여 작성하였다. 또한 한반도 고유종은 Chung et al. (2017), 적색목록식물은 National Institute of Biological Resources (2012), 식물구계학적 특정식물은 National Institute of Environmental Research (2012), 외래식물은 Jung et al. (2016)을 기준으로 정리하였다.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_F1.jpg
Fig. 1.

Investigation routes and areas of Deokjeongsan Mt.

Table 1. The investigation dates and routes of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T1.jpg

결과 및 고찰

관속식물 현황

덕정산의 관속식물은 식재수종을 포함하여 총 107과 305속 423종 8아종 48변종 4품종 1교잡종의 484분류군으로 양치식물 11과 16속 25종 1변종, 나자식물 2과 3속 5종, 피자식물 중 쌍자엽식물 83과 223속 300종 6아종 35변종 2품종 1교잡종, 단자엽식물 11과 63속 93종 2아종 12변종 2품종으로 구성되었다(Table 2, Appendix 1). 이는 한반도 관속식물 4,338분류군(Lee et al., 2011)의 11.2%, 경기도 관속식물 1,257분류군(Oh et al., 2008)의 38.5%, 인천광역시 관속식물 1,065분류군(National Institute of Ecology, 2017)의 45.4%에 해당하였다. 증거표본에 의한 식물목록을 바탕으로 종다양성이 높은 상위 10개 과는 국화과(62분류군), 화본과(48분류군), 사초과(27분류군), 콩과(23분류군), 꿀풀과(21분류군), 장미과(20분류군), 마디풀과(19분류군), 백합과(15분류군), 제비꽃과(12분류군), 십자화과(12분류군)의 순으로 전체 관속식물 484분류군의 53.5%에 해당되었다.

Table 2. The number of vascular plants of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T2.jpg

강화도의 산지는 과거 인위적 교란으로 산림이 황폐된 후 2차 천이가 진행되는 지역이 대부분을 차지하는데(Cho, 1998), 본 지역에서도 소나무-참나무류가 넓은 지역에서 우점하고 있었다. 능선부의 풀밭(초원지대)에서는 쥐방울덩굴(Aristolochia contorta Bunge), 가는범꼬리(Polygonum alopecuroides Turcz. ex Besser), 선이질풀(Geranium krameri Franch. &Sav.), 백미꽃(Cynanchum atratum Bunge), 덩굴박주가리(Cynanchum nipponicum Matsum) (Fig. 2E), 산쉽싸리(Lycopus charkeviczii Prob.), 버들잎엉겅퀴[Cirsium lineare (Thunb.) Sch. Bip.], 절굿대(Echinops setifer Iljin), 뻐꾹채[Rhaponticum uniflorum (L.) DC.], 멱쇠채(Scorzonera austriaca ssp. glabra Lipsch. & Krasch. ex Lipsch.) (Fig. 2G), 쑥방망이(Senecio argunensis Turcz.) (Fig. 2H), 수리취[Synurus deltoides (Aiton) Nakai] 등 국내에서 비교적 드물게 분포하는 종들이 관찰되었으며, 여기에는 사면부, 계곡부보다 식물다양성이 더 풍부하게 나타났다. 이러한 현상은 숲과 풀밭의 경계를 임연(forest edge)이라 하는데, 이런 지역에는 주변효과(edge effect)라 하여 다양한 식물, 특히 초본식물이 생육하는데 최적의 장소가 되고 단위 면적당 출현하는 종다양성이 숲보다 더욱 풍부하기 때문이다(Kim, 2016). 한편 이곳은 강화도의 타 산지와 다르게 능선부 풀밭이 비교적 잘 발달되어 있는 편인데, 이는 과거(1997년) 군부대 포사격으로 발생한 산불 직후, 방화선 설치를 위한 상층림 및 입목벌채 등 지속적인 인위적 간섭이 반영되어 나타난 현상에서 기인한다. 일반적으로 인위적 간섭에 의한 입지환경 교란과 지형변화는 자생식물의 생육을 불가능하게 하고 그 상태가 지속되면 외래식물이 신속히 정착하는 것이 일반적이다(Lee and Kim, 2006). 그러나 본 지역의 능선부 풀밭에서는 자생식물 위주의 다양한 초본식생이 관찰되었는데, 이러한 상반된 결과는 산림 내 능선 부근에서만 입목이 제거된 점과 그 임연부에 생육하는 자생식물이 군생 또는 군락을 형성하고 있어 외래식물의 침입이 원활하지 못했던 것으로 추정된다. 하지만 저지대의 능선 시작점에서는 붉은서나물[Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC.], 주걱개망초[Erigeron strigosus (A. Gray) H. Hara] 등과 같은 외래식물이 출현하고 있어 상부지역으로 분포가 확장될 것으로 생각된다. 따라서 상기의 특정종을 포함한 주요 식물들의 보전을 위하여 체계적인 모니터링 계획이 수립되어 지속적인 관찰이 필요할 것으로 판단된다.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_F2.jpg
Fig. 2.

Nine remarkable plants of Deokjeongsan Mt. A. Pterocarya stenoptera C. DC.; B. Thladiantha dubia Bunge; C. Salix koriyanagi Kimura ex Goerz; D. Hylotelephium spectabile (Boreau) H. Ohba; E. Cynanchum nipponicum Matsum.; F. Glechoma grandis (A. Gray) Kuprian.; G. Scorzonera austriaca ssp. glabra Lipsch. & Krasch. ex Lipsch.; H. Senecio argunensis Turcz.; I. Pseudoraphis ukishiba Nakai.

한반도 고유종

한반도 고유종은 외대으아리(Clematis brachyura Maxim.), 키버들(Salix koriyanagi Kimura ex Goerz) (Fig. 2C), 좀목포사초(Carex brevispicula G. H. Nam & G. Y. Chung), 백운산원추리(Hemerocallis hakuunensis Nakai) 4분류군이 조사되었다(Table 3). 한반도 특산식물 목록(Chung et al., 2017)에 빠져있는 좀목포사초는 고유종으로 처리하여 목록에 포함시켰다(Nam, 2017). 그간 좀목포사초는 자인편(pistillate scale)의 까락(arista)이 길고, 수과(achene)의 중앙부가 오목한 특징으로 근연분류군과는 다른 Carex kamagariensis K. Okamoto로 보고되었다(Jang et al., 2012). 현재까지 C. kamagariensis로 통용되고 있는 좀목포사초에 대해 Cho et al. (2016)은 학명의 기재 없이 새로운 분류군임을 제시한 바 있으며, 최근 Nam (2017)에 의해 전라북도 진안군 풍혈냉천에서 채집된 표본(May 13. 2011, Gi-Heum Nam, Carex201_1, KB)을 근간으로 신종 기재되었다. 그 외에 은사시나무(Populus × tomentiglandulosa T. B. Lee), 벌개미취(Aster koraiensis Nakai)는 고유종의 범주에 포함되지만 식재된 분류군으로 목록에서 제외하였다. 한편 변종 이하의 붉은조개나물(Ajuga multiflora f. rosea Y. N. Lee), 흰각시붓꽃(Iris rossii f. alba Y. N. Lee) 2분류군도 역시 고유종에서 제외시켰다.

Table 3. The list of Korean endemic plants of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T3.jpg

본 지역에 생육하는 고유종은 한반도 전역에서 비교적 흔히 관찰되는 분류군으로, 인근 강화도 산지의 길상산, 별립산, 진강산, 혈구산에 분포하는 고유종과 비교하여도 유사한 종조성을 나타내었다(Kim and Kim, 2013; Kim et al., 2015; Kim et al., 2016; Park and Kim, 2017).

적색목록식물

덕정산에서 분포가 확인된 관속식물 가운데 한국의 멸종위기 야생동식물 적색자료집(National Institute of Biological Resources, 2012)의 범주에 따라 준위협종(NT: Near Threatened)에 쑥방망이 1분류군, 관심대상종(LC: Least Concern)에 물잔디(Pseudoraphis ukishiba Nakai) (Fig. 2I) 1분류군, 미평가종(NE: Not Evaluated)에 왕과(Thladiantha dubia Bunge) (Fig. 2B), 버들잎엉겅퀴, 멱쇠채 3분류군이 조사되었다(Table. 4).

Table 4. The list of red data plants of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T4.jpg

준위협종의 쑥방망이는 제주도를 포함하여 한반도 전역에서 드물게 분포하는 식물(National Institute of Biological Resources, 2012)로 덕정산 정상부 능선 풀밭에서 10여 개체가 산발적으로 분포하였다. 관심대상종의 물잔디는 수변에서 자라는 습지식물로 한반도 전역에서 드물게 분포하나, 지역적으로는 군락을 이룬다(National Institute of Biological Resources, 2012). 삼동암리 등산로 입구의 소규모 농업용 저수지에서 군생으로 분포하였다. 미평가종 범주에 속하는 왕과는 국내의 인천과 경북에 분포한다고 기록되어 있으나 지리적으로 중국과 러시아에만 자생하며, 일본에는 도입된 종으로 알려져 있다(Shimizu, 2003; Ohba, 2009; National Institute of Biological Resources, 2012). 삼동암리 도로 주변에서 다수의 개체가 관찰되었는데 어떠한 의도로 도입된 것인지는 불명확하다. 그 외 버들잎엉겅퀴, 멱쇠채는 능선부 풀밭에서 10여 개체가 산발적으로 분포하였다.

식물구계학적 특정식물

식물구계학적 특정식물 중에서 Ⅴ등급에 해당되는 종은 왕과 1분류군, Ⅳ등급에 가는범꼬리, 물잔디 2분류군, Ⅲ등급에 큰꿩의비름[Hylotelephium spectabile (Boreau) H. Ohba] (Fig. 2D), 긴병꽃풀[Glechoma grandis (A. Gray) Kuprian.] (Fig. 2F), 등 4분류군이 확인되었다(Table 5). 그 외 Ⅱ등급은 좀나도히초미[Polystichum braunii (Spenn.) Fée], 붉은병꽃나무[Weigela florida (Bunge) A. DC.], 두루미천남성(Arisaema heterophyllum Blume) 등 8분류군, Ⅰ등급은 꿩의바람꽃(Anemone raddeana Regel), 돌외[Gynostemma pentaphylla (Thunb.) Makino], 백선(Dictamnus dasycarpus Turcz.), 큰엉겅퀴(Cirsium pe- ndulum Fisch. ex DC.) 등 11분류군이 확인되었다.

Table 5. The list of floristic regional indicator plants (degree V-III) of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T5.jpg

가는범꼬리는 능선부 풀밭에서, 큰꿩의비름은 북사면 바위지대에서, 덩굴박주가리와 긴병꽃풀은 두운리 임연부에서 분포가 확인되었다. 이들의 개체수는 비교적 양호한 편이나, 등산로와 인접하며 입목제거 등 지속적인 간섭이 나타나고 있어 불가피한 훼손이 우려된다.

외래식물

본 연구에서 밝혀진 외래식물은 중국굴피나무(Pterocarya stenoptera C. DC.) (Fig. 2A), 애기수영(Rumex acetosella L.), 돼지풀(Ambrosia artemisiifolia L.), 단풍잎돼지풀(Ambrosia trifida L.), 미국쑥부쟁이(Aster pilosus Willd.), 가시상추(Lactuca scariola L.) 등 46분류군으로 정리되었다(Table 6). 조사지역의 귀화율(NI: Naturalized Index, 외래식물의 분류군 수/관속식물의 총 분류군수 × 100)은 9.5%, 도시화지수(UI: Urbanization Index, 외래식물의 분류군 수/한반도 외래식물의 총 분류군 수 × 100)는 14.3%로 나타났다. 이는 인근 산지인 진강산(44분류군, 귀화율: 7.9%)에 비해 다소 높게 나타났다(Kim et al., 2016).

Table 6. The list of alien plants of Deokjeongsan Mt.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2018-031-02/N0820310207/images/kjpr_31_02_07_T6.jpg

외래식물은 덕정산의 저지대, 경작지, 군부대와 인접한 구간에서 높은 밀도로 분포하고 있다. 특히 군부대 진입로와 그 주변에서 출현빈도가 더욱 높게 나타나고 있다. 생태계교란식물은 직접적인 제거 등의 방제대책이 시급하지만, 다른 일각에서는 이미 침입한 상태의 외래식물은 높은 확산력을 통해 각기 다른 생태적 지위(ecological niche)을 가지고 서로 상호작용을 하며, 종마다 그 역할에 따른 생태계 순환의 일부분을 차지하고 있다(Jung et al., 2016). 따라서 인위적인 제거는 생태계 순환에 또 다른 변화를 가져와 잠재적인 2차 피해가 나타날 수 있다는 것이 최근의 견해이다(Jung et al., 2016). 비록 외래식물에 대한 부정적인 면이든, 긍정적인 면이든, 생태계 영향을 미치는 원인이 무엇인지 보다 다양한 측면에서 접근할 필요가 있다.

적요

본 연구는 덕정산의 관속식물상을 밝히고 주요 식물종을 조사하였다. 2016년 3월부터 10월까지 총 8회에 걸쳐 현지조사를 실시한 결과 관속식물은 107과 305속 423종 8아종 48변종 4품종 1교잡종으로 총 484분류군이 확인되었다. 덕정산은 식물구계학상 온대중부지역에 속하고 낙엽활엽수와 침엽수의 혼합림으로 산지의 대부분은 소나무-참나무류림이 우점하며 2차림으로 구성된다. 식물 종다양성이 높은 과는 국화과(62분류군), 화본과(48분류군), 사초과(27분류군), 콩과(23분류군), 꿀풀과(21분류군)이었다. 한반도 고유종은 외대으아리, 키버들, 좀목포사초, 백운산원추리 4분류군이 확인되었다. IUCN 평가기준에 따른 적색목록식물은 5분류군으로 준위협종(NT)에 쑥방망이, 관심대상종(LC)에 물잔디, 미평가종(NE)에 왕과, 버들잎엉겅퀴, 멱쇠채가 관찰되었다. 식물구계학적 특정식물은 Ⅴ등급 1분류군, Ⅳ등급 2분류군, Ⅲ등급 4분류군, Ⅱ등급 8분류군, Ⅰ등급 11분류군으로 총 26분류군이 발견되었다. 외래식물은 46분류군으로 귀화율 9.5%, 도시화지수 14.3%로 나타났다.

References

1
Beom, S.G. 2003. Irrigation facilities and system of Ganghwado. J. Incheon Stud. 2(2):303-344 (in Korean).
2
Cho, W. 1998. Vegetation structure and management planning of mountain type orban green space in Inchon, Korea : a case study of Kangwhado area. Kor. J. Env. Eco. 12(2):119-130 (in Korean).
3
Cho, Y.H., J.H. Kim and S.H. Park 2016. Grasses and Sedges in South Korea. Geobook, Seoul, Korea. p. 527 (in Korean).
4
Chung, G.Y., K.S. Chang, J.M. Chung, H.J. Choi, W.K. Paik and J.O. Hyun. 2017. A checklist of endemic plants on the Korean peninsula. Korean J. Pl. Taxon. 47(3):264-288 (in Korean).
10.11110/kjpt.2017.47.3.264
5
Cronquist A. 1981. An Integrated System of Classification of Flowering Plants. Columbia University Press, New York, NY (USA). p. 1262.
6
Ganghwa-gun. 2016. Incheon Metropolitan City Ganghwa-gun Basic Statistics. Ganghwa-gun Incheon Metropolitan City. Incheon, Korea. pp. 36-53 (in Korean).
7
Jang, J., J.C. Yang, S.H. Park, Y.M. Lee, Y.H. Cho and J.H. Kim. 2012. Distribution of Carex kamagariensis K. Okamoto in Korea. Korean J. Pl. Taxon. 42(4):275-277 (in Korean).
10.11110/kjpt.2012.42.4.275
8
Jung, S.Y., J.W. Lee, Y.H. Kwon, H.T. Shin, S.J. Kim, J.B. An and T.I. Heo. 2016. Invasive Alien Plants in South Korea. Korean National Arboretum, Pocheon, Korea. p. 265 (in Korean).
9
Kim, J.H. and S.Y. Kim. 2013. The vascular plants in Mt. Gilsangsan (Ganghwa-Isl.), Korea. Korean J. Environ. Ecol. 27(3):280-304 (in Korean).
10
Kim, J.H., S.A. Park and C.Y. Yoon. 2016. Floristic study of Jingangsan (Ganghwa-gun), Korea. Korean J. Plant Res. 29(2):189-203 (in Korean).
10.7732/kjpr.2016.29.2.189
11
Kim, J.H., S.Y. Kim, C.Y. Yoon, S.A. Park and Y.H. Kim. 2015. Floristic study of Mt. Byeollipsan (Ganghwa-gun), Korea. Korean J. Plant Res. 28(4):441-455 (in Korean).
10.7732/kjpr.2015.28.4.441
12
Kim, J.S. and T.Y. Kim. 2011. Woody Plants of Korean Peninsula. Dolbegae, Paju, Korea. p. 688 (in Korean).
13
Kim, J.W. 2016. The Plant Book of Korea. Vol. 2. Plants Living on the Grasslands. Nature & Ecology, Seoul, Korea. p. 816 (in Korean).
14
Kim, N.A. 2012. A study on vascular plants of Mt. Gorye. Department of Biology Education, M.Ed. Thesis, Kongju Univ., Korea. p. 56 (in Korean).
15
Kim, S.J., H.T. Shin, T.I. Heo, J.W. Yoon, Y.H. Kwon and J.B. An. 2016. The flora of three mountains in Ganghwa Island, Korea. Korean J. Plant Res. 29(5):604-619 (in Korean).
10.7732/kjpr.2016.29.5.604
16
Lee, B.Y., G.H. Nam, J.Y. Lee, C.H. Park, C.E. Lim, M.H. Kim, S.J. Lee, T.K. Noh, J.A. Lim, J.E. Han and J.H. Kim. 2011. National List of Species of Korea (Vascular Plants). National Institute of Biological Resources, Incheon, Korea. p. 633 (in Korean).
17
Lee, C.S. and K.H. Lee. 2015. Pteridophytes of Korea : Lycophytes & Ferns. Geobook, Seoul. Korea. p. 471 (in Korean).
18
Lee, S.H., I.H. Heo, K.M. Lee and W.T. Kwon. 2005. Classification of local climatic regions in Korea. J. Korean Meteor. Soc. 41(6):983-995 (in Korean).
19
Lee, T.B. 1980. Illustrated Flora of Korea. Hyangmunsa, Seoul, Korea. p. 990 (in Korean).
20
Lee, T.B. 2003. Coloured Flora of Korea. Vol. 1, 2. Hyangmunsa, Seoul, Korea. p. 914, p. 910 (in Korean).
21
Lee, W.T. 1996a. Lineamenta Florae Koreae. Academy Press, Seoul, Korea. p. 1688 (in Korean).
22
Lee, W.T. 1996b. Standard Illustrations of Korean Plants. Academy Press, Seoul, Korea. p. 624 (in Korean).
23
Lee, Y.K. and J.W. Kim. 2006. Riparian Vegetation of South Korea. Keimyung University Press. Daegu, Korea. p. 293 (in Korean).
24
Nam, G.H. 2017. A systematic study of the genus Carex sect. Mitratae (Cyperaceae) in Korea. Department of Bioresource Sciences, Ph.D. Thesis, Andong National Univ., Korea. p. 274 (in Korean).
25
National Institute of Biological Resources. 2012. Red Data Book of Endangered Vascular Plants in Korea (Red Data Book 5). Econature, Incheon, Korea. p. 391 (in Korean).
26
National Institute of Ecology. 2017. Data Book of National Ecosystem Survey. NIE, Secheon, Korea. p. 466 (in Korean).
27
National Institute of Environmental Research. 2012. A Guide to the 4th National Natural Environment Research. NIER, Incheon, Korea. pp. 173-226 (in Korean).
28
Oh, B.U., K.S. Kim, S.C. Ko, B.H. Choi, H.T Im, W.K. Paik, G.Y. Chung, C.Y. Yoon, C.G. Jang, S.H. Kang and C.H. Lee. 2008. Distribution Maps of Vascular Plants of Korean Peninsula, Ⅴ. Central Province (Gyeonggi-do). Korea Forest Service, Daejeon. Korea. p. 761 (in Korean).
29
Ohba, H. 2009. Drawings of Alien Plants of Japan : A Collection. Aboc-sha, Inc., Kamakura, Japan. p. 330. (in Japanese).
30
Park, S.A. and J.H. Kim. 2017. Vascular plants diversity of Hyeolgusan Mt. (Ganghwado), Korea. Korean J. Nat. Conserv. 11(1):22-37 (in Korean).
10.11624/KJNC.2017.11.1.022
31
Park, S.H. 2009. New Illustrations and Photographs of Naturalized Plants of Korea. Ilchokak, Seoul, Korea. p. 575 (in Korean).
32
Shimizu, T. 2003. Naturalized Plants of Japan. Heibonsha Ltd., Tokyo, Japan. p. 337 (in Japanese).
33
Woo, K.B., C.S. Chang, K.S. Chang, J.K. Eo and E.H. Lee. 2007. Flora of Kwanghwa area of Incheon metropolitan city. Bull. of Seoul Nat'l Univ. Arboretum 26:47-85 (in Korean).

Appendices

Appendix 1. The list of vascular plants of Deokjeongsan Mt. including voucher specimens

Selaginellaceae 부처손과

1. Selaginella tamariscina (P. Beauv.) Spring 부처손; Deokjeong16071

Equisetaceae 속새과

2. Equisetum arvense L. 쇠뜨기; Deokjeong16033

Osmundaceae 고비과

3. Osmunda cinnamomea L. 꿩고비; Deokjeong16115

4. Osmunda japonica Thunb. 고비; Deokjeong16149

Dennstaedtiaceae 잔고사리과

5. Dennstaedtia hirsuta (Sw.) Mett. ex Miq. 잔고사리; Deokjeong16009

6. Dennstaedtia wilfordii (T. Moore) H. Christ 황고사리; Deokjeong16354

7. Pteridium aquilinum var. latiusculum (Desv.) Underw. ex A. Heller 고사리; Deokjeong16167

Onocleaceae 야산고비과

8. Onoclea sensibilis L. 야산고비; Deokjeong16150

Woodsiaceae 우드풀과

9. Woodsia manchuriensis Hook. 만주우드풀; Deokjeong16209

Athyriaceae 개고사리과

10. Athyrium yokoscense (Franch. & Sav.) H. Christ 뱀고사리; Deokjeong16432

11. Cornopteris crenulatoserrulata (Makino) Nakai 응달고사리; Deokjeong16208

12. Deparia conilii (Franch. & Sav.) M. Kato 좀진고사리; Deokjeong16478

13. Deparia coreana (H. Christ) M. Kato 곱새고사리; Deokjeong16242

14. Deparia pycnosora (H. Christ) M. Kato 털고사리; Deokjeong16705

Thelypteridaceae 처녀고사리과

15. Thelypteris japonica (Baker) Ching 지네고사리; Deokjeong16341

16. Thelypteris palustris (Salisb.) Schott 처녀고사리; Deokjeong16590

Dryopteridaceae 관중과

17. Dryopteris chinensis (Baker) Koidz. 가는잎족제비고사리; Deokjeong16244

18. Dryopteris crassirhizoma Nakai 관중(Ⅰz); Deokjeong16250

19. Dryopteris lacera (Thunb.) Kuntze 비늘고사리; Deokjeong16699

20. Dryopteris monticola (Makino) C. Chr. 왕지네고사리; Deokjeong16698

21. Dryopteris sacrosancta Koidz. 애기족제비고사리; Deokjeong16008

22. Leptorumohra miqueliana (Maxim. ex Franch. & Sav.) H. Itô 왁살고사리; Deokjeong16715

23. Polystichum braunii (Spenn.) Fée 좀나도히초미(Ⅱ); Deokjeong16257

24. Polystichum tripteron (Kunze) C. Presl 십자고사리; Deokjeong16702

Davalliaceae 넉줄고사리과

25. Davallia mariesii T. Moore ex Baker 넉줄고사리; Deokjeong16714

Polypodiaceae 고란초과

26. Lepisorus ussuriensis (Regel & Maack) Ching 산일엽초; Deokjeong16020

Pinaceae 소나무과

27. Larix kaempferi (Lamb.) Carrière 일본잎갈나무(식재); Deokjeong16117

28. Pinus densiflora Siebold & Zucc. 소나무; Deokjeong16007

29. Pinus koraiensis Siebold & Zucc. 잣나무(식재); Deokjeong16255

30. Pinus rigida Mill. 리기다소나무(식재); Deokjeong16004

Cupressaceae 측백나무과

31. Juniperus rigida Siebold & Zucc. 노간주나무; Deokjeong16005

Lauraceae 녹나무과

32. Lindera erythrocarpa Makino 비목나무; Deokjeong16199

33. Lindera obtusiloba Blume 생강나무; Deokjeong16001

Chloranthaceae 홀아비꽃대과

34. Chloranthus japonicus Siebold 홀아비꽃대(Ⅰ); Deokjeong16237

Aristolochiaceae 쥐방울덩굴과

35. Aristolochia contorta Bunge 쥐방울덩굴(Ⅰ); Deokjeong16386

36. Asarum mandshuricum (Maxim.) M. Kim & S. So 털족도리풀; Deokjeong16086

Schisandraceae 오미자과

37. Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. 오미자; Deokjeong16157

Ranunculaceae 미나리아재비과

38. Anemone raddeana Regel 꿩의바람꽃(Ⅰ); Deokjeong16021

39. Clematis apiifolia DC. 사위질빵; Deokjeong16446

40. Clematis brachyura Maxim. 외대으아리(Ey); Deokjeong16307

41. Clematis terniflora var. mandshurica (Rupr.) Ohwi 으아리; Deokjeong16475

42. Hepatica asiatica Nakai 노루귀; Deokjeong16014

43. Pulsatilla cernua var. koreana (Yabe ex Nakai) Y. N. Lee 할미꽃; Deokjeong16170

44. Ranunculus japonicus Thunb. 미나리아재비; Deokjeong16128

45. Thalictrum minus var. hypoleucum (Siebold & Zucc.) Miq. 좀꿩의다리; Deokjeong16609

Lardizabalaceae 으름덩굴과

46. Akebia quinata (Thunb.) Decne. 으름덩굴; Deokjeong16072

Menispermaceae 새모래덩굴과

47. Cocculus trilobus (Thunb.) DC. 댕댕이덩굴; Deokjeong16325

48. Menispermum dauricum DC. 새모래덩굴; Deokjeong16127

Papaveraceae 양귀비과

49. Chelidonium majus var. asiaticum (H. Hara) Ohwi 애기똥풀; Deokjeong16034

Fumariaceae 현호색과

50. Corydalis remota Fisch. ex Maxim. 현호색; Deokjeong16024

51. Corydalis speciosa Maxim. 산괴불주머니; Deokjeong16042

52. Corydalis ternata (Nakai) Nakai 들현호색; Deokjeong16087

53. Corydalis turtschaninovii Besser 조선현호색; Deokjeong16176

Ulmaceae 느릅나무과

54. Ulmus davidiana var. japonica Nakai 느릅나무; Deokjeong16155

Cannabaceae 삼과

55. Humulus japonicus Siebold & Zucc. 환삼덩굴; Deokjeong16324

Moraceae 뽕나무과

56. Morus bombycis Koidz. 산뽕나무; Deokjeong16144

Urticaceae 쐐기풀과

57. Pilea mongolica Wedd. 모시물통이; Deokjeong16416

Juglandaceae 가래나무과

58. Pterocarya stenoptera C. DC. 중국굴피나무(식재, Ax); Deokjeong16145

Fagaceae 참나무과

59. Castanea crenata Siebold & Zucc. 밤나무(식재); Deokjeong16200

60. Quercus acutissima Carruth. 상수리나무; Deokjeong16156

61. Quercus aliena Blume 갈참나무; Deokjeng16091

62. Quercus dentata Thunb. 떡갈나무; Deokjeong16151

63. Quercus mongolica Fisch. ex Ledeb. 신갈나무; Deokjeong16066

64. Quercus variabilis Blume 굴참나무; Deokjeong16125

Betulaceae 자작나무과

65. Alnus hirsuta (Spach) Fisch. ex Rupr. 물오리나무(식재); Deokjeong16672

66. Betula pendula Roth 자작나무(식재); Deokjeong16068

67. Carpinus laxiflora (Siebold & Zucc.) Blume 서어나무; Deokjeong16435

68. Carpinus turczaninowii Hance 소사나무; Deokjeong16153

69. Corylus heterophylla var. thunbergii Blume 개암나무; Deokjeong16002

Phytolaccaceae 자리공과

70. Phytolacca americana L. 미국자리공(A); Deokjeong16399

Chenopodiaceae 명아주과

71. Chenopodium album L. 흰명아주(A); Deokjeong16549

Amaranthaceae 비름과

72. Achyranthes japonica (Miq.) Nakai 쇠무릎; Deokjeong16548

73. Amaranthus hybridusL. 긴털비름(A); Deokjeong16412

Portulacaceae 쇠비름과

74. Portulaca oleracea L. 쇠비름; Deokjeong16328

Molluginaceae 석류풀과

75. Mollugo pentaphylla L. 석류풀; Deokjeong16528

Caryophyllaceae 석죽과

76. Arenaria serpyllifolia L. 벼룩이자리; Deokjeong16142

77. Cerastium holosteoides var. hallaisanense (Nakai) M. Mizush. 점나도나물; Deokjeong16105

78. Dianthus chinensis L. 패랭이꽃; Deokjeong16374

79. Gypsophila oldhamiana Miq. 대나물; Deokjeong16457

80. Pseudostellaria heterophylla (Miq.) Pax 개별꽃; Deokjeong16048

81. Pseudostellaria palibiniana (Takeda) Ohwi 큰개별꽃; Deokjeong16044

82. Sagina japonica (Sw.) Ohwi 개미자리; Deokjeong16188

83. Silene aprica Turcz. ex Fisch. & C. A. Mey. 애기장구채; Deokjeong16231

84. Silene armeria L. 끈끈이대나물(A); Deokjeong16269

85. Silene firma Siebold & Zucc. 장구채; Deokjeong16527

86. Silene seoulensis Nakai 가는장구채; Deokjeong16476

87. Stellaria alsine var. undulata (Thunb.) Ohwi 벼룩나물; Deokjeong16133

88. Stellaria aquatica (L.) Scop. 쇠별꽃; Deokjeong16195

89. Stellaria media (L.) Vill. 별꽃; Deokjeong16018

Polygonaceae 마디풀과

90. Aconogonon alpinum (All.) Schkuhr 싱아; Deokjeong16384

91. Fagopyrum esculentum Moench 메밀(식재); Deokjeong16526

92. Fallopia dumetorum (L.) Holub 닭의덩굴; Deokjeong16470

93. Polygonum alopecuroidesTurcz. ex Besser 가는범꼬리(Ⅳ); Deokjeong16375

94. Polygonum aviculare L. 마디풀; Deokjeong16323

95. Polygonum filiforme Thunb. 이삭여뀌; Deokjeong16499

96. Polygonum hydropiper L. 여뀌; Deokjeong16639

97. Polygonum lapathifolium var. salicifolium Sibth. 솜흰여뀌; Deokjeong16411

98. Polygonum longisetum Bruijn 개여뀌; Deokjeong16448

99. Polygonum perfoliatum L. 며느리배꼽; Deokjeong16581

100. Polygonum posumbu Buch.-Ham. ex D. Don 장대여뀌; Deokjeong16557

101. Polygonum sagittatum var. sieboldii (Meisn.) Maxim. ex Kom. 미꾸리낚시; Deokjeong16563

102. Polygonum senticosum (Meisn.) Franch. & Sav. 며느리밑씻개; Deokjeong16474

103. Polygonum thunbergii Siebold & Zucc. 고마리; Deokjeong16546

104. Polygonum viscoferum var. robustum Makino 큰끈끈이여뀌; Deokjeong16441

105. Rumex acetosa L. 수영; Deokjeong16141

106. Rumex acetosella L. 애기수영(A); Deokjeong16132

107. Rumex crispus L. 소리쟁이(A); Deokjeong16265

108. Rumex obtusifolius L. 돌소리쟁이(A); Deokjeong16337

Actinidiaceae 다래나무과

109. Actinidia arguta (Siebold & Zucc.) Planch. ex Miq. 다래; Deokjeong16236

Clusiaceae 물레나물과

110. Hypericum ascyron L. 물레나물; Deokjeong16355

111. Hypericum erectum Thunb. 고추나물; Deokjeong16362

112. Hypericum laxum (Blume) Koidz. 좀고추나물; Deokjeong16359

Tiliaceae 피나무과

113. Tilia mandshurica Rupr. & Maxim. 찰피나무; Deokjeong16217

Malvaceae 아욱과

114. Abutilon theophrasti Medik. 어저귀; Deokjeong16536

Violaceae 제비꽃과

115. Viola acuminata Ledeb. 졸방제비꽃; Deokjeong16056

116. Viola albida var. chaerophylloides (Regel) F. Maek. 남산제비꽃; Deokjeong16040

117. Viola collina Besser 둥근털제비꽃; Deokjeong16205

118. Viola hirtipes S. Moore 흰털제비꽃; Deokjeong16116

119. Viola keiskei Miq. 잔털제비꽃; Deokjeong16054

120. Viola mandshurica W. Becker 제비꽃; Deokjeong16038

121. Viola papilionacea Pursh 종지나물(A); Deokjeong16035

122. Viola phalacrocarpa Maxim. 털제비꽃; Deokjeong16055

123. Viola rossii Hemsl. 고깔제비꽃; Deokjeong16050

124. Viola variegata Fisch. ex Link 알록제비꽃; Deokjeong16223

125. Viola verecunda A. Gray 콩제비꽃; Deokjeong16108

126. Viola yedoensis Makino 호제비꽃; Deokjeong16019

Cucurbitaceae 박과

127. Gynostemma pentaphylla (Thunb.) Makino 돌외(Ⅰ); Deokjeong16485

128. Thladiantha dubia Bunge 왕과(NEw, Ⅴ); Deokjeong16317

Salicaceae 버드나무과

129. Populus euramericana Guinier 이태리포푸라(식재); Deokjeong16179

130. Populus × tomentiglandulosa T. B. Lee 은사시나무(식재); Deokjeong16186

131. Salix caprea L. 호랑버들; Deokjeong16026

132. Salix gracilistyla Miq. 갯버들; Deokjeong16013

133. Salix koreensis Andersson 버드나무; Deokjeong16064

134. Salix koriyanagi Kimura ex Goerz 키버들(E); Deokjeong16012

135. Salix subfragilis Andersson 선버들; Deokjeong16092

Brassicaceae 십자화과

136. Arabis glabra (L.) Bernh. 장대나물; Deokjeong16139

137. Barbarea orthoceras Ledeb. 나도냉이; Deokjeong16109

138. Capsella bursa-pastoris (L.) Medik. 냉이; Deokjeong16017

139. Cardamine fallax (O. E. Schulz) Nakai 좁쌀냉이; Deokjeong16088

140. Cardamine leucantha (Tausch) O. E. Schulz 미나리냉이; Deokjeong16118

141. Descurainia sophia (L.) Webb ex Prantl 재쑥; Deokjeong16030

142. Dontostemon dentatus (Bunge) Ledeb. 가는장대; Deokjeong16377

143. Draba nemorosa L. 꽃다지; Deokjeong16016

144. Lepidium densiflorum Schrad. 길다닥냉이; Deokjeong16326

145. Lepidium virginicum L. 콩다닥냉이(A); Deokjeong16182

146. Rorippa palustris (L.) Besser 속속이풀; Deokjeong16101

147. Thlaspi arvense L. 말냉이; Deokjeong16028

Ericaceae 진달래과

148. Rhododendron mucronulatum Turcz. 진달래; Deokjeong16003

Pyrolaceae 노루발과

149. Pyrola japonica Klenze ex Alef. 노루발; Deokjeong16201

Ebenaceae 감나무과

150. Diospyros lotus L. 고욤나무; Deokjeong16198

Styracaceae 때죽나무과

151. Styrax japonicus Siebold & Zucc. 때죽나무; Deokjeong16240

Symplocaceae 노린재나무과

152. Symplocos sawafutagi Nagam. 노린재나무; Deokjeong16111

Primulaceae 앵초과

153. Lysimachia clethroides Duby 큰까치수염; Deokjeong16281

154. Lysimachia davurica Ledeb. 좁쌀풀; Deokjeong16350

Hydrangeaceae 수국과

155. Deutzia parviflora Bunge 말발도리; Deokjeong16243

156. Deutzia uniflora Shirai 매화말발도리; Deokjeong16210

Grossulariaceae 까치밥나무과

157. Ribes fasciculatum var. chinense Maxim. 까마귀밥나무; Deokjeong16090

Crassulaceae 돌나물과

158. Hylotelephium spectabile (Boreau) H. Ohba 큰꿩의비름(Ⅲ); Deokjeong16597

159. Sedum aizoon L. 가는기린초; Deokjeong16378

160. Sedum sarmentosum Bunge 돌나물; Deokjeong16272

Saxifragaceae 범의귀과

161. Astilbe rubra Hook. f. & Thomson ex Hook. f. 노루오줌; Deokjeong16346

162. Chrysosplenium pilosum var. fulvum (N. Terracc.) H. Hara 큰괭이눈; Deokjeong16023

Rosaceae 장미과

163. Agrimonia pilosa Ledeb. 짚신나물; Deokjeong16322

164. Aria alnifolia (Siebold & Zucc.) Decne. 팥배나무; Deokjeong16143

165. Crataegus pinnatifida Bunge 산사나무; Deokjeong16254

166. Duchesnea indica (Andr.) Focke 민뱀딸기; Deokjeong16103

167. Potentilla anemonifolia Lehm. 가락지나물; Deokjeong16295

168. Potentilla chinensis Ser. 딱지꽃; Deokjeong16506

169. Potentilla fragarioides L. 양지꽃; Deokjeong16011

170. Potentilla freyniana Bornm. 세잎양지꽃; Deokjeong16053

171. Potentilla supina L. 개소시랑개비(A); Deokjeong16334

172. Prunus jamasakura Siebold ex Koidz. 벚나무; Deokjeong16075

173.Prunus japonica var. nakaii (H. Lév.) Rehder 이스라지나무; Deokjeong16073

174. Prunus padus L. 귀룽나무; Deokjeong16113

175. Prunus persica (L.) Batsch 복숭아나무; Deokjeong16074

176. Prunus serrulata var. pubescens (Makino) E. H. Wilson 잔털벚나무; Deokjeong16067

177. Rosa multiflora Thunb. 찔레나무; Deokjeong16258

178. Rubus crataegifolius Bunge 산딸기; Deokjeong16203

179. Rubus parvifolius L. 멍석딸기; Deokjeong16294

180. Sanguisorba officinalis L. 오이풀; Deokjeong16456

181. Spiraea prunifolia var. simpliciflora (Nakai) Nakai 조팝나무; Deokjeong16032

182. Stephanandra incisa (Thunb.) Zabel 국수나무; Deokjeong16283

Fabaceae 콩과

183. Aeschynomene indica L. 자귀풀; Deokjeong16332

184. Amorpha fruticosa L. 족제비싸리(A); Deokjeong16190

185. Amphicarpaea bracteata ssp. edgeworthii (Benth.) H. Ohashi 새콩; Deokjeong16584

186. Desmodium podocarpum ssp. oxyphyllum Maxim. 도둑놈의갈고리; Deokjeong16479

187. Gleditsia japonica Miq. 주엽나무; Deokjeong16380

188. Glycine soja Siebold & Zucc. 돌콩; Deokjeong16535

189. Indigofera kirilowii Maxim. ex Palib. 땅비싸리; Deokjeong16276

190. Kummerowia striata (Thunb.) Schindl. 매듭풀; Deokjeong16555

191. Lespedeza bicolor Turcz. 싸리; Deokjeong16383

192. Lespedeza cyrtobotrya Miq. 참싸리; Deokjeong16395

193. Lespedeza thunbergii (DC.) Nakai 풀싸리; Deokjeong16398

194. Lespedeza tomentosa (Thunb.) Siebold ex Maxim. 개싸리; Deokjeong16606

195. Lotus corniculatus var. japonicus Regel 벌노랑이; Deokjeong16306

196. Maackia amurensis Rupr. & Maxim. 다릅나무; Deokjeong16387

197. Pueraria lobata (Willd.) Ohwi 칡; Deokjeong16343

198. Robinia pseudoacacia L. 아까시나무(식재, A); Deokjeong16204

199. Sophora flavescens Aiton 고삼; Deokjeong16232

200. Trifolium repens L. 토끼풀(A); Deokjeong16093

201. Vicia amoena Fisch. 갈퀴나물; Deokjeong16532

202. Vicia angustifolia L. ex Reichard 가는살갈퀴; Deokjeong16171

203. Vicia nipponica Matsum. 네잎갈퀴나물; Deokjeong16498

204. Vicia unijuga A. Braun 나비나물; Deokjeong16559

205. Vigna minima (Roxb.) Ohwi & H. Ohashi 좀돌팥; Deokjeong16400

Elaeagnaceae 보리수나무과

206. Elaeagnus umbellata Thunb. 보리수나무; Deokjeong16126

Onagraceae 바늘꽃과

207. Circaea mollis Siebold & Zucc. 털이슬; Deokjeong16481

208. Ludwigia epilobioides Maxim. 여뀌바늘; Deokjeong16490

209. Oenothera biennis L. 달맞이꽃(A); Deokjeong16319

Alangiaceae 박쥐나무과

210. Alangium platanifolium var. trilobum (Miq.) Ohwi 박쥐나무; Deokjeong16278

Cornaceae 층층나무과

211. Cornus controversa Hemsl. 층층나무; Deokjeong16421

212. Cornus kousa F. Buerger ex Miq. 산딸나무; Deokjeong16277

Santalaceae 단향과

213. Thesium chinense Turcz. 제비꿀; Deokjeong16131

Celastraceae 노박덩굴과

214. Celastrus orbiculatus Thunb. 노박덩굴; Deokjeong16468

215. Euonymus alatus f. ciliatodentatus (Franch. & Sav.) Hiyama 회잎나무; Deokjeong16124

216. Euonymus hamiltonianus Wall. 참빗살나무; Deokjeong16221

Euphorbiaceae 대극과

217. Acalypha australis L. 깨풀; Deokjeong16486

218. Euphorbia supina Raf. 애기땅빈대(A); Deokjeong16531

219. Phyllanthus ussuriensis Rupr. & Maxim. 여우주머니; Deokjeong16444

220. Securinega suffruticosa (Pall.) Rehder 광대싸리; Deokjeong16301

Rhamnaceae 갈매나무과

221. Rhamnus ussuriensis J.-J. Vassal 참갈매나무; Deokjeong16368

Vitaceae 포도과

222.Parthenocissus tricuspidata (Siebold & Zucc.) Planch. 담쟁이덩굴; Deokjeong16220

223. Vitis amurensis Rupr. 왕머루; Deokjeong16168

Polygalaceae 원지과

224. Polygala japonica Houtt. 애기풀; Deokjeong16080

Aceraceae 단풍나무과

225.Acer pictum var. mono (Maxim.) Maxim. ex Franch. 고로쇠나무; Deokjeong16065

226. Acer pseudosieboldianum (Pax) Kom. 당단풍나무; Deokjeong16239

227. Acer tataricum ssp. ginnala (Maxim.) Wesm. 신나무; Deokjeong16114

Anacardiaceae 옻나무과

228. Rhus javanica L. 붉나무; Deokjeong16454

229. Toxicodendron trichocarpum (Miq.) Kuntze 개옻나무; Deokjeong16202

Simaroubaceae 소태나무과

230. Picrasma quassioides (D. Don) Benn. 소태나무; Deokjeong16345

Rutaceae 운향과

231. Dictamnus dasycarpus Turcz. 백선(Ⅰ); Deokjeong16252

232. Zanthoxylum schinifolium Siebold & Zucc. 산초나무; Deokjeong16357

Oxalidaceae 괭이밥과

233. Oxalis corniculata L. 괭이밥; Deokjeong16442

234. Oxalis dillenii Jacq. 들괭이밥(A); Deokjeong16552

235. Oxalis obtriangulata Maxim. 큰괭이밥(Ⅰ); Deokjeong16129

Geraniaceae 쥐손이풀과

236. Geranium krameriFranch. & Sav. 선이질풀; Deokjeong16589

237. Geranium sibiricum L. 쥐손이풀; Deokjeong16554

Balsaminaceae 봉선화과

238. Impatiens noli-tangere L. 노랑물봉선(Ⅰ); Deokjeong16504

239. Impatiens textori Miq. 물봉선; Deokjeong16482

Araliaceae 두릅나무과

240. Aralia elata (Miq.) Seem. 두릅나무; Deokjeong16246

241. Kalopanax septemlobus (Thunb.) Koidz. 음나무; Deokjeong16169

Apiaceae 미나리과

242. Angelica cartilaginomarginata (Makino ex Y. Yabe) Nakai 처녀바디; Deokjeong16578

243. Angelica decursiva (Miq.) Franch. & Sav. 바디나물; Deokjeong16501

244. Oenanthe javanica (Blume) DC. 미나리; Deokjeong16419

245. Peucedanum terebinthaceum (Fisch. ex Trevir.) Fisch. ex Turcz. 기름나물; Deokjeong16593

Loganiaceae 마전과

246. Mitrasacme pygmaea R. Br. 큰벼룩아재비; Deokjeong16431

Gentianaceae 용담과

247. Gentiana scabra Bunge 용담; Deokjeong16673

248. Gentiana zollingeri Fawc. 큰구슬붕이; Deokjeong16166

Asclepiadaceae 박주가리과

249. Cynanchum atratum Bunge 백미꽃; Deokjeong16161

250. Cynanchum nipponicum Matsum. 덩굴박주가리(Ⅲ); Deokjeong16438

251. Cynanchum paniculatum (Bunge) Kitag. 산해박; Deokjeong16224

252. Metaplexis japonica (Thunb.) Makino 박주가리; Deokjeong16493

Solanaceae 가지과

253. Physaliastrum echinatum (Yatabe) Makino 가시꽈리; Deokjeong16234

Convolvulaceae 메꽃과

254. Calystegia hederacea Wall. 애기메꽃; Deokjeong16263

255. Cuscuta campestrisYunck. 미국실새삼(A); Deokjeong16335

256. Ipomoea lacunosa L. 애기나팔꽃(A); Deokjeong16331

257. Ipomoea purpurea (L.) Roth 둥근잎나팔꽃(A); Deokjeong16289

258. Quamoclit coccinea (L.) Moench 둥근잎유홍초(A); Deokjeong16550

Boraginaceae 지치과

259. Trigonotis peduncularis (Trevis.) Benth. ex Baker & S. Moore 꽃마리; Deokjeong16097

Verbenaceae 마편초과

260. Callicarpa dichotoma (Lour.) K. Koch 좀작살나무; Deokjeong16397

261. Callicarpa japonica Thunb. 작살나무; Deokjeong16219

262. Clerodendrum trichotomum Thunb. 누리장나무; Deokjeong16406

Phrymaceae 파리풀과

263. Phryma leptostachya var. asiatica H. Hara 파리풀; Deokjeong16393

Lamiaceae 꿀풀과

264. Agastache rugosa (Fisch. & C. A. Mey.) Kuntze 배초향; Deokjeong16544

265. Ajuga multiflora Bunge 조개나물; Deokjeong16036

266. Ajuga multiflora f. rosea Y. N. Lee 붉은조개나물; Deokjeong16037

267. Clinopodium chinense (Benth.) Kuntze 층층이꽃; Deokjeong16523

268. Clinopodium chinense var. shibetchense (H. Lév.) Koidz. 산층층이; Deokjeong16420

269. Elsholtzia ciliata (Thunb.) H. Hyl. 향유; Deokjeong16725

270. Elsholtzia splendens Nakai ex F. Maek. 꽃향유; Deokjeong16670

271. Glechoma grandis (A. Gray) Kuprian. 긴병꽃풀(Ⅲ); Deokjeong16089

272. Isodon inflexus (Thunb.) Kudô 산박하; Deokjeong16427

273. Isodon japonicus (Burm. f.) H. Hara 방아풀; Deokjeong16616

274. Lamium amplexicaule L. 광대나물; Deokjeong16180

275. Leonurus japonicus Houtt. 익모초; Deokjeong16495

276. Leonurus macranthus Maxim. 송장풀; Deokjeong16512

277. Lycopus charkeviczii Prob. 산쉽싸리; Deokjeong16403

278. Meehania urticifolia (Miq.) Makino 벌깨덩굴; Deokjeong16172

279. Mentha arvensis var. piperascensMalv. ex Holmes 박하; Deokjeong16662

280. Mosla punctulata (J. F. Gmel.) Nakai 들깨풀; Deokjeong16445

281. Phlomis umbrosa Turcz. 속단; Deokjeong16402

282. Scutellaria pekinensis var. transitra (Makino) H. Hara ex H. W. Li 산골무꽃; Deokjeong16247

283. Stachys japonica Miq. 석잠풀; Deokjeong16288

284. Teucrium viscidum Blume 덩굴곽향; Deokjeong16472

Plantaginaceae 질경이과

285. Plantago depressa Willd. 털질경이; Deokjeong16266

Oleaceae 물푸레나무과

286. Fraxinus rhynchophylla Hance 물푸레나무; Deokjeong16296

287. Ligustrum obtusifolium Siebold & Zucc. 쥐똥나무; Deokjeong16187

Scrophulariaceae 현삼과

288. Lindernia procumbens (Krock.) Borbás 밭둑외풀; Deokjeong16484

289. Melampyrum roseum Maxim. 꽃며느리밥풀; Deokjeong16459

290. Melampyrum roseum var. ovalifolium (Nakai) Nakai ex Beauverd 알며느리밥풀; Deokjeong16351

291. Paulownia tomentosa (Thunb.) Steud. 참오동나무(식재); Deokjeong16410

292. Phtheirospermum japonicum (Thunb.) Kanitz 나도송이풀; Deokjeong16553

293. Scrophularia kakudensis Franch. 큰개현삼; Deokjeong16471

294. Veronica arvensis L. 선개불알풀(A); Deokjeong16100

295. Veronicastrum sibiricum (L.) Pennell 냉초(Ⅱ); Deokjeong16366

Acanthaceae 쥐꼬리망초과

296. Justicia procumbens L. 쥐꼬리망초; Deokjeong16661

Campanulaceae 초롱꽃과

297. Adenophora polyantha Nakai 수원잔대; Deokjeong16594

Rubiaceae 꼭두선이과

298. Diodia teres Walter 백령풀(A); Deokjeong16452

299. Galium spurium var. echinospermum (Wallr.) Hayek 갈퀴덩굴; Deokjeong16194

300. Galium verum var. asiaticum Nakai 솔나물; Deokjeong16371

301. Rubia akane Nakai 꼭두선이; Deokjeong16569

302. Rubia cordifolia var. pratensis Maxim. 갈퀴꼭두선이; Deokjeong16611

Diervillaceae 병꽃나무과

303. Weigela florida (Bunge) A. DC. 붉은병꽃나무(Ⅱ); Deokjeong16130

Caprifoliaceae 인동과

304. Lonicera japonica Thunb. 인동; Deokjeong16196

305. Lonicera praeflorens Batalin 올괴불나무(Ⅰ); Deokjeong16222

Viurnaceae 산분꽃나무과

306. Viburnum erosum Thunb. 덜꿩나무; Deokjeong16112

307. Viburnum opulus var. calvescens (Rehder) H. Hara 백당나무; Deokjeong16138

Adoxaceae 연복초과

308. Adoxa moschatellina L. 연복초(Ⅱ); Deokjeong16041

309. Sambucus canadensis L. 미국딱총나무(식재); Deokjeong16274

310.Sambucus racemosa ssp. sieboldiana (Miq.) H. Hara 딱총나무; Deokjeong16122

Valerianaceae 마타리과

311. Patrinia scabiosifolia Fisch. ex Trevir. 마타리; Deokjeong16455

312. Patrinia villosa (Thunb.) Juss. 뚝갈; Deokjeong16633

313. Valeriana fauriei Briq. 쥐오줌풀; Deokjeong16165

Asteraceae 국화과

314. Ambrosia artemisiifolia L. 돼지풀(A); Deokjeong16451

315. Ambrosia trifida L. 단풍잎돼지풀(A); Deokjeong16635

316. Artemisia annua L. 개똥쑥; Deokjeong16645

317. Artemisia capillaris Thunb. 사철쑥; Deokjeong16706

318. Artemisia codonocephala Diels 참쑥; Deokjeong16607

319. Artemisia indica Willd. 쑥; Deokjeong16533

320. Artemisia japonica Thunb. 제비쑥; Deokjeong16585

321. Artemisia keiskeana Miq. 맑은대쑥; Deokjeong16570

322. Artemisia lancea Vaniot 뺑쑥; Deokjeong16466

323. Artemisia sacrorum var. iwayomogi (Kitam.) M. S. Park & G. Y. Chung 더위지기; Deokjeong16712

324. Artemisia stolonifera (Maxim.) Kom. 넓은잎외잎쑥; Deokjeong16596

325. Aster ageratoides Turcz. 까실쑥부쟁이; Deokjeong16647

326. Aster incisus Fisch. 가새쑥부쟁이; Deokjeong16352

327. Aster koraiensis Nakai 벌개미취(식재); Deokjeong16643

328. Aster pilosus Willd. 미국쑥부쟁이(A); Deokjeong16577

329. Aster scaber Thunb. 참취; Deokjeong16560

330. Aster subulatus var. sandwicensis (A. Gray) A. G. Jones 큰비짜루국화(A); Deokjeong16642

331. Bidens biternata (Lour.) Merr. & Sherff 털도깨비바늘; Deokjeong16539

332. Bidens frondosa L. 미국가막사리(A); Deokjeong16540

333. Carduus crispus L. 지느러미엉겅퀴(A); Deokjeong16106

334. Carpesium abrotanoides L. 담배풀; Deokjeong16722

335. Carpesium cernuum L. 좀담배풀; Deokjeong16514

336. Chrysanthemum leucanthemum L. 불란서국화(식재, A); Deokjeong16316

337. Cirsium japonicum var. maackii (Maxim.) Matsum. 엉겅퀴; Deokjeong16214

338. Cirsium lineare (Thunb.) Sch. Bip. 버들잎엉겅퀴(NE, Ⅳ); Deokjeong16608

339. Cirsium pendulum Fisch. ex DC. 큰엉겅퀴(Ⅰ); Deokjeong16537

340. Conyza canadensis (L.) Cronquist 망초(A); Deokjeong16429

341. Coreopsis lanceolata L. 큰금계국(식재, A); Deokjeong16321

342. Crepidiastrum denticulatum (Houtt.) J. H. Pak & Kawano 이고들빼기; Deokjeong16566

343. Dendranthema boreale (Makino) Ling ex Kitam. 산국; Deokjeong16674

344. Dendranthema zawadskii var. latilobum (Maxim.) Kitam. 구절초; Deokjeong16565

345. Echinops setifer Iljin 절굿대; Deokjeong16379

346. Eclipta prostrata (L.) L. 한련초; Deokjeong16547

347. Erechtites hieracifolia (L.) Raf. ex DC. 붉은서나물(A); Deokjeong16572

348. Erigeron annuus (L.) Pers. 개망초(A); Deokjeong16273

349. Erigeron strigosus (A. Gray) H. Hara 주걱개망초(A); Deokjeong16216

350. Eupatorium japonicum Thunb. 등골나물; Deokjeong16467

351. Eupatorium lindleyanum DC. 골등골나물; Deokjeong16361

352. Galinsoga ciliata (Rafin.) S. F. Blake 털별꽃아재비(A); Deokjeong16685

353. Galinsoga parviflora Cav. 별꽃아재비(A); Deokjeong16329

354. Hemistepta lyrata Bunge 지칭개; Deokjeong16137

355. Hieracium umbellata L. 조밥나물; Deokjeong16449

356. Inula salicina var. asiatica Kitam. 버들금불초; Deokjeong16373

357. Ixeridium dentatum (Thunb.) Tzvelev 씀바귀; Deokjeong16095

358. Ixeris polycephala Cass. 벌씀바귀; Deokjeong16096

359. Lactuca indica var. laciniata (Kuntze) H. Hara 왕고들빼기; Deokjeong16545

360. Lactuca scariola L. 가시상추(A); Deokjeong16491

361. Leibnitzia anandria (L.) Turcz. 솜나물; Deokjeong16077

362. Pseudognaphalium affine (D. Don) Anderb. 떡쑥; Deokjeong16315

363. Rhaponticum uniflorum (L.) DC. 뻐꾹채(Ⅱ); Deokjeong16162

364. Scorzonera austriaca ssp. glabraLipsch. & Krasch. ex Lipsch. 멱쇠채(NE, Ⅲ); Deokjeong16160

365. Senecio argunensis Turcz. 쑥방망이(NTv); Deokjeong16602

366. Sigesbeckia glabrescens Makino 진득찰; Deokjeong16583

367. Sigesbeckia pubescens Makino 털진득찰; Deokjeong16542

368. Solidago virgaurea ssp. asiatica Kitam. ex H. Hara 미역취; Deokjeong16694

369. Syneilesis palmata (Thunb.) Maxim. 우산나물; Deokjeong16251

370. Synurus deltoides (Aiton) Nakai 수리취; Deokjeong16599

371. Taraxacum coreanum Nakai 흰민들레; Deokjeong16029

372. Taraxacum monglicum Hand.-Mazz. 털민들레; Deokjeong16079

373. Taraxacum officinale F. H. Wigg. 서양민들레(A); Deokjeong16031

374. Tragopogon dubis Scop. 쇠채아재비(A); Deokjeong16270

375. Youngia japonica (L.) DC. 뽀리뱅이; Deokjeong16098

Araceae 천남성과

376. Arisaema amurense f. serratum (Nakai) Kitag. 천남성; Deokjeong16120

377. Arisaema amurense Maxim. 둥근잎천남성; Deokjeong16046

378. Arisaema heterophyllum Blume 두루미천남성(Ⅱ); Deokjeong16213

379. Arisaema peninsulae Nakai 점백이천남성; Deokjeong16233

380. Pinellia ternata (Thunb.) Breitenb. 반하; Deokjeong16181

Commelinaceae 닭의장풀과

381. Commelina communis L. 닭의장풀; Deokjeong16414

382. Murdannia keisak (Hassk.) Hand.-Mazz. 사마귀풀; Deokjeong16483

383. Tradescantia ohioensis Raf. 자주달개비(A); Deokjeong16267

Juncaceae 골풀과

384. Juncus effusus var. decipiens Buchenau 골풀; Deokjeong16192

385. Juncus tenuis Willd. 길골풀; Deokjeong16312

386. Luzula capitata (Miq.) Miq. ex Kom. 꿩의밥; Deokjeong16039

Cyperaceae 사초과

387. Bulbostylis densa (Wall.) Hand.-Mazz. 꽃하늘지기; Deokjeong16433

388. Carex biwensis Ohwi 솔잎사초; Deokjeong16135

389. Carex bostrichostigma Maxim. 길뚝사초; Deokjeong16134

390. Carex breviculmis R. Br. 청사초; Deokjeong16082

391. Carex brevispiculaG. H. Nam & G. Y. Chung 좀목포사초(E); Deokjeong16154

392. Carex dimorpholepis Steud. 이삭사초; Deokjeong16314

393. Carex forficula Franch. & Sav. 산뚝사초; Deokjeong16047

394. Carex gibba Wahlenb. 나도별사초; Deokjeong16191

395.Carex humilis var. nana (H. Lév. & Vaniot) Ohwi 가는잎그늘사초; Deokjeong16006

396. Carex japonica Thunb. 개찌버리사초; Deokjeong16136

397. Carex laevissima Nakai 애괭이사초; Deokjeong16146

398. Carex lanceolata Boott 그늘사초; Deokjeong16059

399. Carex leiorhyncha C. A. Mey. 산괭이사초; Deokjeong16140

400. Carex maximowiczii Miq. 왕비늘사초; Deokjeong16308

401. Carex miyabei Franch. 융단사초; Deokjeong16110

402. Carex nervata Franch. & Sav. 양지사초(Ⅰ); Deokjeong16062

403. Carex neurocarpa Maxim. 괭이사초; Deokjeong16268

404. Carex polyschoena H. Lév. & Vaniot 가지청사초; Deokjeong16061

405. Carex sabynensis Less. ex Kunth 실청사초; Deokjeong16052

406. Carex siderosticta Hance 대사초; Deokjeong16060

407. Cyperus amuricus Maxim. 방동산이; Deokjeong16430

408. Cyperus iria L. 참방동산이; Deokjeong16488

409. Cyperus orthostachyus Franch. & Sav. 쇠방동산이; Deokjeong16640

410. Fimbristylis dichotoma (L.) Vahl 하늘지기; Deokjeong16667

411. Fimbristylis miliacea (L.) Vahl 바람하늘지기; Deokjeong16666

412. Kyllinga brevifolia Rottb. 가시파대가리; Deokjeong16637

413. Scirpus wichurai Boeck 방울고랭이; Deokjeong16389

Poaceae 화본과

414. Agropyron ciliare (Trin.) Franch. 속털개밀; Deokjeong16183

415. Agropyron repensvar. aristatumSchreb. ex Baumg. 까락구주개밀(A); Deokjeong16287

416. Agropyron tsukushiense var. transiens (Hack.) Ohwi 개밀; Deokjeong16189

417. Agrostis alba L. 흰겨이삭; Deokjeong16211

418. Agrostis clavata var. nukabo Ohwi 겨이삭; Deokjeong16197

419. Alopecurus aequalis Sobol. 뚝새풀; Deokjeong16102

420. Arthraxon hispidus (Thunb.) Makino 조개풀; Deokjeong16564

421. Arundinella hirta var. ciliata (Thunb.) Koidz. 털새; Deokjeong16424

422. Bromus japonicus Thunb. 참새귀리; Deokjeong16184

423. Bromus tectorum L. 털빕새귀리(A); Deokjeong16099

424. Calamagrostis arundinacea (L.) Roth 실새풀; Deokjeong16591

425. Calamagrostis epigeios (L.) Roth 산조풀; Deokjeong16409

426. Cleistogenes hackelii (Honda) Honda 대새풀; Deokjeong16595

427. Cymbopogon tortilis ssp. goeringii (Steud.) T. Koyama 개솔새; Deokjeong16460

428. Dactylis glomerata L. 오리새(A); Deokjeong16178

429. Digitaria violascens Link 민바랭이; Deokjeong16544

430. Echinochloa crusgalli (L.) P. Beauv. 돌피; Deokjeong16632

431. Echinochloa crusgalli var. oryzicola (Vasinger) Ohwi 물피; Deokjeong16487

432. Echinochloa crusgalli var. praticola Ohwi 좀돌피; Deokjeong16330

433. Eleusine indica (L.) Gaertn. 왕바랭이; Deokjeong16327

434. Eragrostis ferruginea (Thunb.) P. Beauv. 그령; Deokjeong16349

435. Eragrostis multicaulis Steud. 비노리; Deokjeong16415

436. Festuca ovina L. 김의털; Deokjeong16152

437. Festuca parvigluma Steud. 김의털아재비; Deokjeong16253

438. Hierochloe odorata (L.) P. Beauv. 향모; Deokjeong16069

439. Imperata cylindrica var. koenigii (Retz.) Benth. ex Pilg. 띠; Deokjeong16104

440. Leersia oryzoides (L.) Sw. 좀겨풀; Deokjeong16660

441. Microstegium vimineum var. imberbe (Nees ex Steud.) Honda 큰듬성이삭새; Deokjeong16561

442. Miscanthus sacchariflorus (Maxim.) Hack. 물억새; Deokjeong16659

443. Miscanthus sinensis Andersson 억새; Deokjeong16461

444. Muhlenbergia japonica Steud. 쥐꼬리새; Deokjeong16571

445. Oplismenus undulatifolius (Ard.) Roem. & Schult. 주름조개풀; Deokjeong16425

446. Panicum bisulcatum Thunb. 개기장; Deokjeong16579

447. Panicum dichotomiflorum Michx. 미국개기장(A); Deokjeong16538

448. Paspalum thunbergii Kunth ex Steud. 참새피; Deokjeong16587

449. Pennisetum alopecuroides (L.) Spreng. 수크령; Deokjeong16573

450. Phalaris arundinacea L. 갈풀; Deokjeong16261

451. Phragmites japonica Steud. 달뿌리풀; Deokjeong16574

452. Poa pratensis L. 왕포아풀(A); Deokjeong16094

453. Pseudoraphis ukishiba Nakai 물잔디(LCu, Ⅳ); Deokjeong16339

454. Sacciolepis indica (L.) Chase 좀물뚝새; Deokjeong16436

455. Sasa japonica (Siebold & Zucc. ex Steud.) Makino 이대(식재); Deokjeong16417

456. Setaria faberi R. A. W. Herrm. 가을강아지풀; Deokjeong16413

457. Setaria glauca (L.) P. Beauv. 금강아지풀; Deokjeong16489

458. Setaria viridis (L.) P. Beauv. 강아지풀; Deokjeong16333

459. Spodipogon sibiricus Trin. 큰기름새; Deokjeong16426

460. Stipa pekinensis Hance 나래새; Deokjeong16447

461. Themeda triandra ssp. japonica (Willd.) T. Koyama 솔새; Deokjeong16462

Typhaceae 부들과

462. Typha latifolia L. 큰잎부들; Deokjeong16320

Liliaceae 백합과

463. Allium macrostemon Bunge 산달래; Deokjeong16264

464. Allium monanthum Maxim. 달래; Deokjeong16049

465. Allium sacculiferum Maxim. 참산부추; Deokjeong16679

466. Asparagus oligoclonos Maxim. 방울비짜루(Ⅱ); Deokjeong16163

467. Asparagus schoberioides Kunth 비짜루; Deokjeong16364

468. Convallaria keiskei Miq. 은방울꽃; Deokjeong16347

469. Gagea nakaiana Kitag. 중의무릇(Ⅱ); Deokjeong16022

470. Hemerocallis hakuunensis Nakai 백운산원추리(E); Deokjeong16369

471. Hemerocallis thunbergii Baker 노랑원추리; Deokjeong16372

472. Lilium amabile Palib. 털중나리; Deokjeong16385

473. Lilium tsingtauense Gilg 하늘말나리; Deokjeong16356

474. Polygonatum humile Fisch. ex Maxim. 각시둥굴레; Deokjeong16229

475. Polygonatum odoratum var. pluriflorum (Miq.) Ohwi 둥굴레; Deokjeong16148

476. Scilla scilloides (Lindl.) Druce 무릇; Deokjeong16443

477. Veratrum nigrum var. japonicum Baker 여로; Deokjeong16518

Iridaceae 붓꽃과

478. Iris rossii Baker 각시붓꽃; Deokjeong16070

479. Iris rossii f. alba Y. N. Lee 흰각시붓꽃; Deokjeong16085

480. Iris sanguinea Donn ex Hornem. 붓꽃; Deokjeong16164

Smilacaceae 청미래덩굴과

481. Smilax riparia A. DC. 밀나물; Deokjeong16225

Dioscoreaceae 마과

482. Dioscorea oppositifolia L. 마; Deokjeong16469

Orchidaceae 난초과

483. Liparis kumokiri F. Maek. 옥잠난초; Deokjeong16207

484. Spiranthes sinensis (Pers.) Ames 타래난초; Deokjeong16408

zⅠ, Ⅱ, Ⅲ, Ⅳ, Ⅴ: Florstic regional indicator plants; yE: Endemic plants; xA: Alien plants; wNE: Not Evaluated; vNT: Near Threatened; uLC: Least Concern.

페이지 상단으로 이동하기