Research Article

Korean Journal of Plant Resources. 31 October 2019. 615-632
https://doi.org/10.7732/kjpr.2019.32.5.615

ABSTRACT


MAIN

  • 서 언

  • 연구방법

  • 결과 및 고찰

  •   관속식물상

  •   특산식물

  •   식물구계학적 특정식물종

  •   희귀식물

  •   귀화식물

  •   생활형

  • 적 요

서 언

낙동강은 강원도 태백시 함백산(1,573 m)에서 발원하여 부산광역시 서쪽에서 남해로 흘러나가는 본류 총 연장 525.2 ㎞의 강으로 강원도, 경상북도, 대구광역시, 경상남도, 부산광역시 등 5개 시도에 걸쳐 흐르며 남한에서 가장 긴 강이다.

이 강의 중류 유역에 해당하는 경상북도 지역의 지류하천 중 문경시 농암을 가로질러 흐르고 상주시 사벌면에서 낙동강에 합류하는 길이 56.0 ㎞의 영강, 봉화군 물야면에서 영주시, 예천군을 지나 문경시 달지리에서 낙동강에 합류하는 길이 110.7 ㎞의 내성천, 상주시 공성면에서부터 상주시 병성동에서 낙동강에 합류하는 길이 15.0 ㎞의 병성천, 군위군 고로면 화북리부터 시작하여 상주시 중동면 우물리에서 낙동강에 합류하는 길이 113.5 ㎞의 위천, 김천시 대덕면부터 흘러 구미시 선산읍에서 낙동강에 합류하는 길이 69.0 ㎞의 감천 등 5개 하천을 대상으로 하였다.

Yoon et al. (2013)은 대구⋅경북지역을 중심으로 낙동강 수변지역 일대의 관속식물상을 조사하였고, Yu et al. (2013)You et al. (2012)는 남한강 일대에서 관속식물상을 연구하였으며 Jung et al. (2012)은 동해안 3개하천에서의 식물상을 연구하였으나 본 조사의 대상 하천에 대한 기존 연구로는 Daegu Regional Environmental Office (2006)은 감천의 하천생태조사를 실시한 외에 식물상에 대한 연구는 매우 부족한 실정이다.

따라서 본 연구는 조사대상 지역인 영강, 내성천, 병성천, 위천 및 감천 등 5개 하천의 내부에서 확증표본을 토대로 한 식물상 조사를 통해 특산식물, 희귀식물, 귀화식물 및 수생식물 등의 현황을 파악하여 향후 본 조사지역에 관속식물 분포현황의 기초자료를 제공하고자 수행하였다.

연구방법

조사대상 5개 하천에서 총 66개 조사지점(Fig. 1)을 선정하고 2016년 5월부터 2017년 10월까지 16회의 현장조사를 실시하였다. 조사지점은 각 하천별로 하천 연장을 고려하여 일정한 간격으로 지점을 선정한 후, 다음카카오와 국토지리정보원이 제공하는 kakaomap (https://map.kakao.com/)의 스카이뷰 서비스를 참고하였고, 현장 예비답사를 통하여 접근성이 좋으며 식물다양성이 우수한 지역을 고려하여 조사지점을 선정하였다. 따라서 조사지점 별 조사면적은 현장 조사 시 접근 가능한 범위에서 조사하였기 때문에 지점별, 조사 시기별로 다양하였다. 모든 지점은 하천 내 구역을 기준으로 조사하였으나 일부 산지와 접한 지점의 경우에는 산지의 일부를 포함하여 조사하였다.

http://static.apub.kr/journalsite/sites/kjpr/2019-032-05/N0820320519/images/kjpr_32_05_19_F1.jpg
Fig. 1.

The map showing investigated area.

관속식물의 정확한 동정을 위해 가능한 꽃, 열매 등 생식기관이 있는 개체를 중심으로 채집하였고 채집된 식물들은 압착·건조하여 표본으로 제작한 후, Chung (1965), Chung (1970), Lee (1980), Lee (1996a), Lee (2003) 등의 도감류를 이용하여 동정하였다.

분류체계는 ‘국가표준식물목록(Korea National Arboretum,, 2017)’을 따랐으며, 과 내에서 속 이하 계급은 알파벳순으로 배열하였다.

기본적으로 확증표본을 바탕으로 확인된 분류군만을 목록작성에 채택하였고, 각 표본에는 채집번호를 부여하였으며, 증거표본은 국립낙동강생물자원관(KB)에 보관하였다.

작성된 소산식물목록을 기준으로 한국특산식물은 Chung et al. (2017), 희귀식물은 Korea National Arboretum (2008), 식물구계학적특정식물은 National Institute Ecology (2018)에 따랐으며, 귀화식물은 Lee et al. (2011)에 따랐다. 또한, 식물의 지상부 형태와 생육 상태를 유형화하기 위한 생활형은 Numata, M. (1969, 1970)의 방식을 채용한 Lee (1996b)를 인용하여 휴면형(Dormancy form)을 분석하였다.

결과 및 고찰

관속식물상

조사대상 5개 하천에서 생육하는 양치식물 이상 관속식물의 종조성은 99과 288속 421종 4아종 39변종 10품종 등 총 474분류군으로 조사되었다. 이 중 양치식물은 8과 8속 10종 1변종으로 11분류군, 나자식물은 3과 3속 4종으로 4분류군, 쌍자엽식물 73과 217속 312종 3아종 25변종 8품종 등 348분류군, 단자엽식물 14과 60속 95종 1아종 13변종 2품종 등 111분류군으로 나타났다(Table 1).

Table 1. Summary on the flora of Study Area

Fam. Gen. Sp. Subsp. Var. For. Total Ratio(%)
Pteridophyta 8 8 10 0 1 0 18 2.3
Gymnospermae 3 3 4 0 0 0 7 0.8
Angiospermae
Dicotyledons 73 217 312 3 25 8 529 73.1
Monocotyledons 14 60 95 1 13 2 155 23.8
Total 99 288 421 4 39 10 709 100.0

조사된 관속식물 중 다양성이 높은 과로는 국화과 64분류군 13.5%, 벼과 43분류군 9.1%, 콩과 35분류군 7.4%, 사초과 33분류군 7.0%, 장미과 20분류군 4.2%, 마디풀과 19분류군 4.0%, 십자화과 17분류군 3.6% 등의 순으로 이 7개 과가 차지하는 비중은 전체 474분류군의 48.7%를 차지하는 것으로 나타났다. 본 조사에서 벼과, 사초과 및 국화과의 비중이 높게 나타난 것은 하천지역의 개방된 공간특성상 벼과, 사초과 및 국화과 식물의 이입이 유리하기 때문인 것으로 판단된다.

하천별 종조성은 영강 59과 140속 200종 1아종 13변종 4품종 등 218분류군, 내성천 76과 212속 271종 4아종 20변종 6품종 등 301분류군, 위천 65과 163속 213종 20변종 3품종 등 236분류군, 감천 47과 119속 160종 14변종 등 174분류군, 병성천 32과 84속 97종 11변종 등 108분류군 등으로 나타났다(Table 2). 이 결과로 보아 대체로 하천의 규모(연장, 하폭)와 비례하여 식물종 다양성이 높아지는 것으로 추정된다.

Table 2. Summary on the flora of each river

Fam. Gen. Sp. Subsp. Var. For. Total
Young-gang 59 140 200 1 13 4 340
Naeseong-cheon 76 212 271 4 20 6 483
Wi-cheon 65 163 213 0 20 3 376
Gam-cheon 47 119 160 0 14 0 279
Byeongseong-cheon 32 84 97 0 11 0 181

특산식물

조사대상 지역의 하천에서 특산식물은 Salix koriyanagi Kimura (키버들), Broussonetia kazinoki Siebold (닥나무), Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무), Weigela subsessilis (Nakai) L.H.Bailey (병꽃나무), Hemerocallis hakuunensis Nakai (백운산원추리) 등 총 5분류군으로 조사되었다. 이 결과는 우리나라에 분포하는 특산식물 360분류군(Chung et al., 2017)에 비하여 매우 적은 수준으로 나타났다. 이는 개방된 공간이면서 하천지역의 특성으로 인한 것으로 보인다. 조사된 특산식물 중 Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무)는 하천변에 식재된 것이다(Table 3).

Table 3. The list of the Korean endemic plants in Study Area

Scientific name and Common name Yz Nz Wz Gz Bz
Salix koriyanagi Kimura 키버들 + +
Broussonetia kazinoki Siebold 닥나무 + +
Prunus yedoensis Matsum. 왕벚나무 (재) +
Weigela subsessilis (Nakai) L.H.Bailey 병꽃나무 +
Hemerocallis hakuunensis Nakai 백운산원추리 + +

zY; Young-gang, N; Naeseong-cheon, W; Wi-cheon, G; Gam-cheon, B; Byeongseong-cheon.

식물구계학적 특정식물종

조사지역에 생육하는 474분류군의 관속식물 중 식물구계학적특정종 Ⅴ등급은 생육하지 않았고 Ⅳ등급은 Trapella sinensis var. antenifera (H.Lév.) H.Hara (수염마름), Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무) 등 2분류군, Ⅲ등급은 Juniperus chinensis L. (향나무) 등 5분류군, Ⅱ등급 11분류군, Ⅰ등급 10분류군 등 총 31분류군이 분포하였다(Appendix 1). 이 중 Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무)와 Juniperus chinensis L. (향나무)는 하천변에 식재된 종이다.

희귀식물

조사지역에 생육하는 관속식물 중 산림청 지정 한국 희귀식물로는 위급종(CR)은 Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무), 위기종(EN)은 Trapella sinensis var. antenifera (H.Lév.) H.Hara (수염마름), 관심종(LC)은 Aristolochia contorta Bunge (쥐방울덩굴), Chionanthus retusus Lindl. & Paxton (이팝나무), Penthorum chinense Pursh (낙지다리), Hydrocharis dubia (Blume) Backer (자라풀) 등의 생육이 확인되었고, 정보부족종(DD)으로 Sagittaria sagittifolia subsp. leucopetala (Mig.) Hartog (벗풀) 등 총 7분류군의 생육이 확인되었다. 이 중 Trapella sinensis var. antenifera (H.Lév.) H.Hara (수염마름), Hydrocharis dubia (Blume) Backer (자라풀), Sagittaria sagittifolia subsp. leucopetala (Mig.) Hartog (벗풀) 등 3분류군은 수생식물이고 Aristolochia contorta Bunge (쥐방울덩굴), Penthorum chinense Pursh (낙지다리) 등 2분류군은 수변에서 생육하는 식물이며, Prunus yedoensis Matsum. (왕벚나무), Chionanthus retusus Lindl. & Paxton (이팝나무)는 식재종이다(Table 4).

Table 4. The list of the rare plants in Study Area

Scientific name and Common name Yz Nz Wz Gz Bz
Prunus yedoensis Matsum. 왕벚나무(재)y +
Sagittaria sagittifolia subsp. leucopetala (Mig.) Hartog 벗풀 +
Trapella sinensis var. antenifera (H.Lév.) H.Hara 수염마름 +
Aristolochia contorta Bunge 쥐방울덩굴 + + + +
Penthorum chinense Pursh 낙지다리 + +
Chionanthus retusus Lindl. & Paxton 이팝나무(재)y +
Hydrocharis dubia (Blume) Backer 자라풀 +

zY; Young-gang, N; Naeseong-cheon, W; Wi-cheon, G; Gam-cheon, B; Byeongseong-cheon
y(재); cultivated(식재종).

귀화식물

조사지역에서 생육하는 귀화식물은 총 17과 50속 70종 3품종 등 73분류군으로 조사되었으며, 도시화율은 우리나라에 분포하는 귀화식물 321분류군(Lee et al., 2011)의 22.7%이고, 귀화율은 소산식물 474 분류군의 15.4%으로 나타났다. 조사지역에서 도시화율과 귀화율이 크게 조사된 이유는 하천 유역이라는 개방된 공간의 입지여건 때문인 것으로 판단된다. 한편, 환경부 지정 생태계교란야생식물로는 Sicyos angulatus L.(가시박), Aster pilosus Willd. (미국쑥부쟁이), Ambrosia artemisiifolia L. (돼지풀) 및 Humulus japonicus Sieboid & Zucc. (환삼덩굴) 등이 조사되었다(Appendix).

생활형

조사지역에서 생육하는 관속식물들의 생활형(Life form) 중 휴면형(Dormancy form) (Lee, 1996b) 확인결과 Th (Therophytes, 1년생활형)가 가장 많아서 33과 105속 15종 1아종 8변종 등 159분류군으로 나타났고, G (Geophyte, 지중식물)는 23과 38속 38종 12변종 2품종 등 52분류군, H (Hemicryptophytes, 반지중식물)는 26과 57속 80종 1아종 9변종 1품종 등 91분류군, Ch (Chamaephytes, 지표식물)는 5과 8속 11종 1변종 등 12분류군, N (Nanophanerophytes, 미소지상식물)은 18과 23속 30종 1변종 4품종 등 35분류군, M (Microphanerophytes, 소형지상식물)은 19과 23속 23종 1아종 1품종 등 25분류군, MM (Megaphanerophytes, 대형지상식물)은 15과 23속 29종 2변종 1품종 등 32분류군, HH (Hydrophanerophytes, 수생식물)는 28과 44속 60종 1아종 6변종 1품종 등 68분류군, E (Epiphyten, 착생식물)는 1분류군이 조사되어 Th가 가장 많이 생육하였고, H, HH, G, N, MM, M, Ch, E 등의 순으로 많이 생육하였다(Appendix). Th, H의 두 가지 생활형이 차지하는 비중이 총 474분류군 중 250분류군 52.7%를 차지하였고, HH 생활형은 68분류군 14.3%를 차지하였다. 이 또한 개방된 공간이면서 하천의 공간특성 때문인 것으로 판단된다.

적 요

본 연구는 경상북도 중북부지역 낙동강 중류의 하천 식물상을 밝히고, 생활형을 파악하여 향후 유사지역 하천에서의 관속식물상 조사연구에 기초자료를 제공하고자 실시하였다. 현지조사는 2016년 5월부터 10월, 2017년 4월부터 10월에 걸쳐 영강, 내성천, 병성천, 위천 및 감천 등 5개 하천에서 실시하였고, 조사결과 조사지역에서 생육하는 관속식물은 99과 288속 421종 4아종 39변종 10품종 등 총 474분류군이었다. 이 중 양치식물은 8과 8속 10종 1변종 등 11분류군, 나자식물은 3과 3속 4종 등 4분류군, 쌍자엽식물 73과 217속 312종 3아종 25변종 8품종 등 348분류군, 단자엽식물 14과 60속 95종 1아종 13변종 2품종 등 111분류군으로 나타났다. 특산식물은 5분류군이 조사되었고, 식물구계학적특정종으로 중요도가 높은 Ⅲ등급 이상을 살펴보면 Ⅴ등급은 조사되지 않았으며, Ⅳ등급 3분류군, Ⅲ등급 5분류군이 조사되었다. 희귀식물은 7분류군이 조사되었고, 귀화식물은 73분류군으로 조사되었다. 조사지역 소산식물의 생활형 분석결과 Th 159분류군, H 91분류군, HH 68분류군, G 52분류군, N 35분류군, MM 32분류군, M 25분류군, Ch 12분류군, E 1분류군 등으로 나타났다.

Appendix 1. The List of Flora in study area

Scientific name and Common name Yv Nv Wv Gv Bv
Equisetaceae 속새과
Equisetum arvense L. 쇠뜨기, GZ; DJU20173750

+

+

+

+

+
Equisetum hyemale L. 속새, HZ, ⅢY; DJU20173356 +
Equisetum ramosissimum Desf. 개속새, GZ, ⅡY; DJU20173588 + + + +
Dennstaedtiaceae 고사리과
Pteridium aquilinum var. latiusculum (Desv.) Und. ex Heller. 고사리, GZ; DJU20161451

+
Aspleniaceae 꼬리고사리과
Asplenium incisum Thunb. 꼬리고사리, HZ; DJU20175534

+

+
Asplenium ruprechtii Kurata 거미고사리, HZ; DJU20161773 +
Dryopteridaceae 면마과
Dryopteris chinensis (Bak.) Koidz. 가는잎족제비고사리, HZ; DJU20175800

+
Woodsiaceae 우드풀과
Athyrium niponicum (Mett.) Hance 개고사리, GZ; DJU20161842

+
Marsileaceae 네가래과
Marsilea quadrifolia L. 네가래, HHZ(ThZ), ⅠY; DJU20173955

+
Salviniaceae 생이가래과
Salvinia natans (L.) All 생이가래, HHZ(ThZ); DJU20173770

+
Azollaceae 물개구리밥과
Azolla imbricata (Roxb.) Nakai 물개구리밥, HHZ, ⅠY; DJU20174456

+
Ginkgoaceae 은행나무과
Ginkgo biloba L. 은행나무, MMZ, (재)W; DJU20161520

+
Pinaceae 소나무과
Pinus densiflora Siebold & Zucc. 소나무, MMZ; DJU20161393, DJU20174570

+

+
Cupressaceae 측백나무과
Juniperus chinensis L. 향나무, MMZ, ⅢY, (재)W; DJU20161902

+
Juniperus rigida Siebold & Zucc. 노간주나무, MZ; DJU20161438 +
Salicaceae 버드나무과
Populus alba L. 은백양, MMZ, (재)W; DJU20173170, DJU20173171

+
Populus euramericana Guinier 이태리포푸라, MMZ, (재)W; DJU20173089 +
Salix caprea L. 호랑버들, M; DJU20161250, DJU20173182 + + + + +
Salix chaenomeloides Kimura 왕버들, MMZ, ⅠY; DJU20161311, DJU20175849 + + + +
Salix gracilistyla Miq. 갯버들, N; DJU20175787 + + +
Salix koreensis Andersson 버드나무, MMZ; DJU20161899, DJU20175810 + + + + +
Salix koriyanagi Kimura 키버들, NZ, 특W; DJU20173419 + +
Salix pseudolasiogyne H.Lév. 능수버들, MMZ; DJU20175791 +
Fagaceae 참나무과
Castanea crenata Siebold & Zucc. 밤나무, MMZ, (재)W; DJU20161098

+
Quercus acutissima Carruth. 상수리나무, MMZ; DJU20173587 + +
Quercus aliena Blume 갈참나무, MMZ; DJU20161088, DJU20173304 + +
Quercus mongolica Fisch. ex Ledeb. 신갈나무, MMZ; DJU20161446 +
Quercus serrata Thunb. 졸참나무, MMZ; DJU20161095, DJU20173179 + + +
Quercus variabilis Blume 굴참나무, MMZ; DJU20161388, DJU20173625 + +
Ulmaceae 느릅나무과
Celtis sinensis Pers. 팽나무, MMZ, DJU20162523, DJU20173421

+

+
Hemiptelea davidii (Hance) Planch. 시무나무, MMZ, ⅠY; DJU20173634 + + +
Ulmus parvifolia Jacq. 참느릅나무, MMZ, ⅠY; DJU20175136 + + + +
Zelkova serrata (Thunb.) Makino 느티나무, MMZ; DJU20161941, DJU20174780 + +
Moraceae 뽕나무과
Broussonetia kazinoki Siebold 닥나무, MZ, 특W; DJU20160808, DJU20173072

+

+
Morus alba L. 뽕나무, MMZ, (재)W; DJU20161318, DJU20173176 + +
Morus bombycis f. dissecta Nakai 가새뽕나무, MMZ, (재)W; DJU20160833, DJU20173194 + +
Cannabaceae 삼과
Humulus japonicus Siebold & Zucc. 환삼덩굴, ThZ, 교W; DJU20160938, DJU20174688

+

+

+
Urticaceae 쐐기풀과
Boehmeria longispica Steud. 왜모시풀, ChZ; DJU20173169

+
Boehmeria spicata (Thunb.) Thunb. 좀깨잎나무, ChZ; DJU20161213, DJU20173547 + + + +
Pilea hamaoi Makino 큰물통이, ThZ; DJU20162577, +
Pilea mongolica Wedd. 모시물통이, ThZ; DJU20161236, DJU20174164 + +
Santalaceae 단향과
Thesium chinense Turcz. 제비꿀, HZ; DJU20174781

+
Polygonaceae 마디풀과
Fagopyrum esculentum Moench 메밀, ThZ, (재)W; DJU20162335

+
Fallopia dentatoalata (F.Schmidt) Holub 큰닭의덩굴, ThZ; DJU20161700, DJU20174864 + +
Fallopia dumetorum (L.) Holub 닭의덩굴, ThZ, 귀W; DJU20160819, DJU20173056 + + +
Persicaria hydropiper (L.) Spach 여뀌, HHZ(ThZ); DJU20162276, DJU20175033 + + +
Persicaria lapathifolia (L.) Gray 흰여뀌, ThZ; DJU20160951, DJU20175049 + + + + +
Persicaria longiseta (Bruijn) Kitag. 개여뀌, ThZ; DJU20161509, DJU20174699 + + +
Persicaria maackiana (Regel) Nakai ex Mori 나도미꾸리낚시, HHZ(ThZ); DJU20173114 +
Persicaria muricata (Meisn.) Nemoto 넓은잎미꾸리낚시, HHZ(ThZ); DJU20173674 +
Persicaria perfoliata (L.) H.Gross 며느리배꼽, ThZ; DJU20160998, DJU20174367 + + + +
Persicaria sagittata (L.) H.Gross ex Nakai 미꾸리낚시, HHZ(ThZ); DJU20173676 +
Persicaria senticosa (Meisn.) H.Gross ex Nakai 며느리밑씻개, ThZ; DJU20160949, DJU20174528 + + + +
Persicaria thunbergii (Siebold & Zucc.) H.Gross ex Nakai 고마리, HHZ(ThZ); DJU20161662, DJU20175044 + + + + +
Polygonum aviculare L. 마디풀, ThZ; DJU20160991, DJU20175077 + + +
Rumex acetosa L. 수영, H; DJU20173148 +
Rumex acetosella L. 애기수영, HZ, 귀W; DJU20161409, DJU20174420 + +
Rumex crispus L. 소리쟁이, HZ, 귀W; DJU20160827, DJU20174943 + + + + +
Rumex japonicus Houtt. 참소리쟁이, HZ; DJU20175435 +
Rumex nipponicus Franch. & Sav. 좀소리쟁이, HZ, 귀W; DJU20174492 + +
Rumex obtusifolius L. 돌소리쟁이, HZ, 귀W; DJU20161951, DJU20174677 + + + +
Phytolaccaceae 자리공과
Phytolacca americana L. 미국자리공, GZ, 귀W; DJU20175122

+
Molluginaceae 석류풀과
Mollugo pentaphylla L. 석류풀, ThZ; DJU20161985, DJU20174836

+

+
Mollugo verticillata L. 큰석류풀, ThZ, 귀W; DJU20173809 +
Portulacaceae 쇠비름과
Portulaca oleracea L. 쇠비름, ThZ; DJU20160873, DJU20173817

+

+

+

+

+
Caryophyllaceae 석죽과
Arenaria serpyllifolia L. 벼룩이자리, ThZ; DJU20160921, DJU20174805

+

+

+

+

+
Cerastium holosteoides var. hallaisanense (Nakai) Mizush. 점나도나물, HZ; DJU20160902, DJU20175177 + + + + +
Cucubalus baccifer var. japonicus Miq. 덩굴별꽃, HZ, ⅠY; DJU20173564 +
Dianthus chinensis L. 패랭이꽃, HZ; DJU20161345, DJU20174897 + + +
Dianthus chinensis f. albiflora T.B.Lee 흰패랭이꽃, HZ; DJU20160913 +
Silene armeria L. 끈끈이대나물, Th(w), 귀W; DJU20161197, DJU20173661 + +
Silene firma Siebold & Zucc. 장구채, HZ; DJU20161794, DJU20174902 + +
Stellaria alsine var. undulata (Thunb.) ohwi 벼룩나물, ThZ; DJU20162517, DJU20175142 + + + +
Stellaria aquatica (L.) Scop. 쇠별꽃, ThZ; DJU20161212, DJU20174258 + + + + +
Stellaria media (L.) Vill. 별꽃, ThZ; DJU20173728 + + +
Chenopodiaceae 명아주과
Chenopodium album L. 흰명아주, ThZ, 귀W; DJU20162343, DJU20173995

+

+

+

+
Chenopodium ficifolium Smith 좀명아주, ThZ, 귀W; DJU20160903, DJU20174130 + + + + +
Amaranthaceae 비름과
Achyranthes japonica (Miq.) Nakai 쇠무릎, HZ; DJU20161495

+
Amaranthus blitum L. 개비름, ThZ, 귀; DJU20160943, DJU20174965 + +
Amaranthus patulus Bertol. 가는털비름, ThZ, 귀W; DJU20161634, DJU20175043 + + +
Amaranthus retroflexus L. 털비름, ThZW; DJU20162565 +
Schisandraceae 오미자과
Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. 오미자, NZ, ⅡY; DJU20161073

+
Lauraceae 녹나무과
Lindera obtusiloba Blume 생강나무, NZ; DJU20161433

+
Ranunculaceae 미나리아재비과
Clematis apiifolia DC. 사위질빵, NZ; DJU20160939, DJU20173655

+

+

+
Pulsatilla koreana (Yabe ex Nakai) Nakai ex Mori 할미꽃, HZ; DJU20175006 +
Ranunculus cantoniensis DC. 털개구리미나리, HZ; DJU20174256 + +
Ranunculus chinensis Bunge 젓가락나물, ThZ; DJU20174270 + + +
Ranunculus japonicus Thunb. 미나리아재비, HZ; DJU20172999 + +
Ranunculus sceleratus L. 개구리자리, HHZ(ThZ); DJU20173910 + + + +
Ranunculus tachiroei Franch. & Sav. 개구리미나리, ThZ; DJU20174468 +
Thalictrum kemense var. hypoleucum (Siebold & Zucc.) Kitag. 좀꿩의다리, GZ; DJU20173266 +
Lardizabalaceae 으름덩굴과
Akebia quinata (Thunb.) Decne. 으름덩굴, NZ; DJU20173225

+
Menispermaceae 새모래덩굴과
Cocculus trilobus (Thunb.) DC. 댕댕이덩굴, NZ; DJU20160822, DJU20173630

+

+

+

+
Ceratophyllaceae 붕어마름과
Ceratophyllum demersum L. 붕어마름, HHZ; DJU20161551, DJU20175740

+

+
Aristolochiaceae 쥐방울덩굴과
Aristolochia contorta Bunge 쥐방울덩굴, HZ, ⅠY, LCX; DJU20160880, DJU20173561

+

+

+
Actinidiaceae 다래과
Actinidia polygama (Siebold & Zucc.) Planch. ex Maxim. 개다래, MZ; DJU20174012

+
Guttiferae 물레나물과
Hypericum ascyron L. 물레나물, HZ; DJU20161026

+
Papaveraceae 양귀비과
Chelidonium majus var. asiaticum (Hara) ohwi 애기똥풀, ThZ; DJU20160960, DJU20174753

+

+

+

+

+
Fumariaceae 현호색과
Corydalis pauciovulata Ohwi 선괴불주머니, ThZ; DJU20161396

+
Corydalis remota Fisch. ex Maxim. 현호색, GZ; DJU20174039 +
Corydalis speciosa Maxim. 산괴불주머니, ThZ; DJU20174064 + +
Cruciferae 십자화과
Arabis glabra Bernh. 장대나물, ThZ; DJU20160836

+
Barbarea orthoceras Ledeb. 나도냉이, HHZ(ThZ); DJU20174282 +
Brassica juncea (L.) Czern. 갓, ThZ, 귀W; DJU20174299 + + +
Capsella bursa-pastoris (L.) L.W.Medicus 냉이, ThZ; DJU20173739 + + + +
Cardamine fallax L. 좁쌀냉이, ThZ; DJU20160992, DJU20173376 + +
Cardamine flexuosa With. 황새냉이, ThZ; DJU20161966, DJU20175216 + + +
Cardamine impatiens L. 싸리냉이, HHZ(ThZ); DJU20161937, DJU20175220 + + + + +
Cardamine leucantha (Tausch) o.E.Schulz 미나리냉이, HZ; DJU20174043 +
Descurainia sophia (L.) Webb ex Prantl 재쑥, ThZ; DJU20160976, DJU20174114 + + + + +
Draba nemorosa L. 꽃다지, ThZ; DJU20160914, DJU20174565 + + + + +
Erysimum amurense Kitag. 부지깽이나물, ThZ; DJU20174786 +
Lepidium apetalum Willd. 다닥냉이, ThZ, 귀W; DJU20160831, DJU20175469 + + + +
Lepidium virginicum L. 콩다닥냉이, ThZ; DJU20161856, DJU20173392 + + + + +
Rorippa cantoniensis (Lour.) ohwi 좀개갓냉이, Th; DJU20160994, DJU20173842 + + + + +
Rorippa indica (L.) Hiern 개갓냉이, ThZ; DJU20161216, DJU20174247 + + +
Rorippa palustris (Leyss.) Besser 속속이풀, ThZ; DJU20160872, DJU20174304 + + + + +
Thlaspi arvense L. 말냉이, ThZ, 귀; DJU20160982, DJU20174778 + + + + +
Crassulaceae 돌나물과
Penthorum chinense Pursh 낙지다리, HHZ, ⅡY, LCX; DJU20173600

+

+
Sedum bulbiferum Makino 말똥비름, ThZ; DJU20161936, DJU20174253 + + +
Sedum kamtschaticum Fisch. & Mey. 기린초, HZ; DJU20161081 +
Sedum sarmentosum Bunge 돌나물, HZ; DJU20160970, DJU20173159 + + +
Saxifragaceae 범의귀과
Mukdenia rossii (Oliv.) Koidz. 돌단풍, EZ, ⅡY; DJU20175009

+
Ribes fasciculatum var. chinense Maxim. 까마귀밥나무, N; DJU20173155 + +
Rosaceae 장미과
Agrimonia pilosa Ledeb. 짚신나물, GZ; DJU20173155

+
Chaenomeles japonica (Thunb.) Lindl. ex Spach 명자나무, NZ, (재)W; DJU20161866 +
Duchesnea indica (Andr.) Focke 뱀딸기, ChZ; DJU20161205, DJU20174435 + + + +
Potentilla anemonefolia Lehm. 가락지나물, ChZ; DJU20174009 +
Potentilla chinensis Ser. 딱지꽃, ChZ; DJU20161168, DJU20173263 + +
Potentilla fragarioides var. major Maxim. 양지꽃, ChZ; DJU20173323 + +
Potentilla supina L. 개소시랑개비, ChZ; DJU20161001, DJU20172998 + + + +
Prunus leveilleana var. pilosa Nakai 털개벚나무, MMZ; DJU20174782 +
Prunus persica (L.) Batsch 복사나무, MZ, (재)W; DJU20161039, DJU20174785 + + +
Prunus yedoensis Matsum. 왕벚나무, MMZ, ⅣY, 특W, CRX, (재)W; DJU20161887 +
Pyrus ussuriensis Maxim. 산돌배, MMZ; DJU20161400 +
Rosa multiflora Thunb. 찔레나무, NZ; DJU20160837, DJU20174564 + + + +
Rosa wichuraiana Crép. ex Franch. & Sav. 돌가시나무, NZ, ⅠY; DJU20173247 +
Rubus coreanus Miq. 복분자딸기, NZ; DJU20173991 +
Rubus crataegifolius Bunge 산딸기, NZ; DJU20160856, DJU20173143 + + +
Rubus oldhamii Miq. 줄딸기, NZ; DJU20175189 + + +
Rubus parvifolius L. 멍석딸기, NZ; DJU20160813, DJU20174982 + + +
Sanguisorba officinalis L. 오이풀, GZ; DJU20161543 +
Sorbus commixta Hedlund 마가목, MZ, ⅡY, (재)W; DJU20162007 +
Spiraea prunifolia f. simpliciflora Nakai 조팝나무, NZ; DJU20174806 +
Leguminosae 콩과
Aeschynomene indica L. 자귀풀, ThZ; DJU20160955

+
Albizia julibrissin Durazz. 자귀나무, MZ, (재)W; DJU20161084, DJU20173441 + +
Amorpha fruticosa L. 족제비싸리, NZ, 귀W, (재)W; DJU20160809, DJU20175437 + + + + +
Amphicarpaea bracteata subsp. edgeworthii (Benth.) H.ohashi 새콩, ThZ; DJU20161049 +
Arachis hypogaea L. 땅콩, ThZ, (재)W; DJU20161055 +
Chamaecrista nomame (Siebold) H.Ohashi 차풀, ThZ; DJU20161048, DJU20174907 + + +
Glycine soja Siebold & Zucc. 돌콩, ThZ; DJU20160941, DJU20174395 + + + +
Lndigofera amblyanfha Craib, 큰낭아초, NZ, (재)W; DJU20161500, DJU20174432 + + 
Indigofera kirilowii Maxim. ex Palib. 땅비싸리, NZ; DJU20160815 +
Kummerowia stipulacea (Maxim.) Makino 둥근매듭풀, ThZ; DJU20160862 +
Kummerowia striata (Thunb.) Schindl. 매듭풀, ThZ; DJU20161822, DJU20174418 + +
Lespedeza bicolor Turcz. 싸리, NZ; DJU20161210, DJU20173699 + +
Lespedeza cuneata G.Don 비수리, HZ; DJU20161555, DJU20174347 + + +
Lespedeza cyrtobotrya Miq. 참싸리, NZ; DJU20161080, DJU20174363 + +
Lespedeza maximowiczii C.K.Schneid. 조록싸리, NZ; DJU20173160 +
Lespedeza × nakaii T.B.Lee 꽃참싸리, NZ; DJU20161870 +
Lespedeza virgata (Thunb.) DC. 좀싸리, NZ; DJU20173616 +
Lotus corniculatus var. japonica Regel 벌노랑이, HZ; DJU20160917 +
Medicago sativa L. 자주개자리, HZ, 귀W; DJU20173633 + +
Melilotus alba Medicus 흰전동싸리, ThZ, 귀W; DJU20175322 +
Melilotus suaveolens Ledeb. 전동싸리, ThZ, 귀W; DJU20161704, DJU20173249 + +
Pueraria lobata (Willd.) Ohwi 칡, ChZ; DJU20161043 +
Robinia pseudoacacia L. 아까시나무, MMZ, 귀W; DJU20161060, DJU20173208 + +
Sophora flavescens Solander ex Aiton 고삼, GZ; DJU20173251 + +
Sophora japonica L. 회화나무, MMZ, (재)W; DJU20160852 +
Trifolium pratense L. 붉은토끼풀, HZ, 귀W; DJU20161928, DJU20175056 + + +
Trifolium repens L. 토끼풀, ChZ, 귀W; DJU20160965, DJU20174263 + + + + +
Vicia amurensis Oett. 벌완두, GZ; DJU20161101, DJU20174397 + + + +
Vicia angustifolia L. ex Reichard 가는살갈퀴, ThZ; DJU20161932 +
Vicia angustifolia var. segetills (Thuill) K.Koch. 살갈퀴, GZ; DJU20175141 + +
Vicia cracca L. 등갈퀴나물, GZ; DJU20161931, DJU20173009 + +
Vicia hirsuta (L.) Gray 새완두, ThZ; DJU20173440 +
Vicia tetrasperma (L.) Schreb. 얼치기완두, ThZ; DJU20161930 +
Vicia villosa Roth 벳지, ThZ, 귀W; DJU20173456 + + + +
Vigna angularis var. nipponensis (Ohwi) Ohwi & H.Ohashi 새팥, ThZ; DJU20161716, DJU20174341 + +
Oxalidaceae 괭이밥과
Oxalis corniculata L. 괭이밥, ChZ; DJU20160944

+
Oxalis stricta L. 선괭이밥, HZ; DJU20161818 +
Geraniaceae 쥐손이풀과
Geranium sibiricum L. 쥐손이풀, HZ; DJU20161503, DJU20174964

+

+
Geranium thunbergii Siebold & Zucc. 이질풀, HZ; DJU20162346 +
Euphorbiaceae 대극과
Acalypha australis L. 깨풀, ThZ; DJU20161012, DJU20174969

+

+
Euphorbia maculata L. 큰땅빈대, ThZ, 귀W; DJU20160868, DJU20174986 + + +
Euphorbia supina Raf. 애기땅빈대, ThZ, 귀W; DJU20161014 +
Ricinus communis L. 피마자, ThZ, (재)W; DJU20161162 +
Securinega suffruticosa (Pall.) Rehder 광대싸리, MZ; DJU20174889 +
Rutaceae 운향과
Zanthoxylum schinifolium Siebold & Zucc. 산초나무, MZ; DJU20161056, DJU20173615

+

+
Anacardiaceae 옻나무과
Rhus javanica L. 붉나무, MZ; DJU20160969, DJU20173492

+

+

+
Rhus tricocarpa Miq. 개옻나무, MZ; DJU20161861 +
Aceraceae 단풍나무과
Acer palmatum Thunb. 단풍나무, MMZ, ⅢY, (재)W; DJU20161225

+
Acer tataricum subsp. ginnala (Maxim.) Wesm. 신나무, MZ; DJU20160841, DJU20174045 + +
Balsaminaceae 물봉선과
Impatiens textori Miq. 물봉선, ThZ; DJU20161280, DJU20173681

+

+
Celastraceae 노박덩굴과
Celastrus flagellaris Rupr. 푼지나무, MZ; DJU20162320, DJU20173897

+

+
Celastrus orbiculatus Thunb. 노박덩굴, MZ; DJU20161166, DJU20173253 + + +
Euonymus alatus (Thunb.) Siebold 화살나무, NZ; DJU20173617 + +
Euonymus alatus f. ciliatodentatus (Franch. & Sav.) Hiyama 회잎나무, NZ; DJU20174994 +
Euonymus bungeana Maxim. 좀참빗살나무, MZ; DJU20173243 +
Buxaceae 회양목과
Buxus koreana Nakai ex T.H.Chung & al. 회양목, NZ, ⅠY, (재)W; DJU20161410

+
Rhamnaceae 갈매나무과
Zizyphus jujuba var. inermis (Bunge) Rehder 대추나무, MMZ, Ⅳ, (재)W; DJU20175418

+
Vitaceae 포도과
Ampelopsis brevipedunculata (Maxim.) Trautv. 개머루, NZ; DJU20161276, DJU20174962

+

+
Vitis flexuosa Thunb. 새머루, MZ; DJU20173270 +
Tiliaceae 피나무과
Corchoropsis tomentosa (Thunb.) Makino 수까치깨, ThZ; DJU20161534

+
Malvaceae 아욱과
Abutilon theophrasti Medicus 어저귀, ThZ, 귀W; DJU20161558

+
Violaceae 제비꽃과
Viola mandshurica W.Becker 제비꽃, HZ; DJU20161625, DJU20174790

+

+

+

+

+
Viola patrinii DC. ex Ging. 흰제비꽃, HZ; DJU20175733 + +
Viola verecunda A.Gray 콩제비꽃, HZ; DJU20174047 + +
Cucurbitaceae 박과
Actinostemma lobatum Maxim. 뚜껑덩굴, ThZ, ⅠY; DJU20162408, DJU20174527

+

+

+

+
Citrullus vulgaris Schrad. 수박, ThZ, (재)W; DJU20161247 +
Sicyos angulatus L. 가시박, GZ, 귀W, 교W; DJU20160812, DJU20175055 + + + +
Trichosanthes kirilowii Maxim. 하늘타리, GZ; DJU20173647 +
Lythraceae 부처꽃과
Lythrum anceps (Koehne) Makino 부처꽃, GZ; DJU20174198

+
Rotala indica (Willd.) Koehne 마디꽃, HHZ(ThZ); DJU20173673 +
Trapaceae 마름과
Trapa japonica Flerow 마름, HHZ; DJU20174368

+

+

+
Onagraceae 바늘꽃과
Ludwigia prostrata Roxb. 여뀌바늘, HHZ(ThZ); DJU20160855, DJU20174700

+

+

+

+

+
Oenothera biennis L. 달맞이꽃, ThZ, 귀W; DJU20160867, DJU20173095 + + + +
Halorragaceae 개미탑과
Myriophyllum verticillatum L. 물수세미, HHZ, ⅡY; DJU20175134

+

+

+

+
Cornaceae 층층나무과
Cornus kousa F.Buerger ex Miq. 산딸나무, MZ; DJU20161335

+
Araliaceae 두름나무과
Aralia elata (Miq.) Seem. 두릅나무, MZ; DJU20161030

+
Eleutherococcus sessiliflorus (Rupr. & Maxim.) S.Y.Hu 오갈피나무, NZ, ⅠY; DJU20161161 +
Kalopanax septemlobus (Thunb.) Koidz. 음나무, MMZ; DJU20160952 +
Umbelliferae 산형과
Cryptotaenia japonica Hassk. 파드득나물, HZ; DJU20161217

+
oenanthe javanica (Blume) DC. 미나리, HHZ; DJU20161251, DJU20174394 + +
Peucedanum terebinthaceum (Fisch.) Fisch. ex DC. 기름나물, HZ; DJU20161862 +
Sium ninsi L. 감자개발나물, HHZ; DJU20173712 +
Sium suave Walter 개발나물, HHZ; DJU20173695 +
Torilis japonica (Houtt.) DC. 사상자, ThZ; DJU20161886, DJU20174023 + + + + +
Ericaceae 진달래과
Rhododendron mucronulatum Turcz. 진달래, NZ; DJU20161229

+
Rhododendron schlippenbachii Maxim. 철쭉, MZ; DJU20161436 +
Rhododendron yedoense f. poukhanense (H.Lév.) Sugim. 산철쭉, NZ; DJU20161867, DJU20174996 + + +
Primulaceae 앵초과
Androsace umbellata (Lour.) Merr. 봄맞이, ThZ; DJU20175000

+

+
Styracaceae 때죽나무과
Styrax obassia Siebold & Zucc. 쪽동백나무, MMZ; DJU20161201

+
Symplocos chinensis f. pilosa (Nakai) ohwi 노린재나무, NZ; DJU20174068 +
Oleaceae 물푸레나무과
Chionanthus retusus Lindl. & Paxton 이팝나무, MMZ, ⅢY, LCX, (재)W; DJU20161332

+
Fraxinus rhynchophylla Hance 물푸레나무, MMZ; DJU20173146 +
Fraxinus sieboldiana Blume 쇠물푸레나무, MZ; DJU20161207 +
Ligustrum obtusifolium Siebold & Zucc. 쥐똥나무, MZ; DJU20174290 +
Menyanthaceae 조름나물과
Nymphoides peltata (Gmel.) Kuntze 노랑어리연꽃, HHZ; DJU20174543

+

+
Asclepiadaceae 박주가리과
Cynanchum paniculatum (Bunge) Kitag. 산해박, GZ; DJU20173627

+
Metaplexis japonica (Thunb.) Makino 박주가리, GZ; DJU20161053, DJU20174414 + + + +
Rubiaceae 꼭두서니과
Asperula odorata L. 선갈퀴, HZ, ⅢY; DJU20174251

+

+

+
Galium pogonanthum Franch. & Sav. 산갈퀴, H; DJU20175231 +
Galium spurium var. echinospermum (Wallr.) Hayek 갈퀴덩굴, ThZ; DJU20161921 +
Galium verum var. asiaticum Nakai 솔나물, HZ; DJU20161128 +
Rubia akane Nakai 꼭두서니, GZ; DJU20160950 +
Rubia cordifolia var. pratensis Maxim. 갈퀴꼭두서니, GZ; DJU20173252 +
Convolvulaceae 메꽃과
Calystegia hederacea Wall. 애기메꽃, GZ; DJU20161000, DJU20174946

+

+

+

+
Calystegia sepium var. japonicum (Choisy) Makino 메꽃, GZ; DJU20161218, DJU20174745 + + +
Cuscuta australis R.Br. 실새삼, ThZ; DJU20161244, DJU20174262 + +
Cuscuta japonica Choisy 새삼, ThZ; DJU20173559 + +
Cuscuta pentagona Engelm. 미국실새삼, ThZ, 귀W; DJU20161270, DJU20173493 + + +
Ipomoea hederacea Jacq. 미국나팔꽃, ThZ, 귀W; DJU20161777, DJU20173520 + + +
Ipomoea hederacea var. integriuscula A.Gray 둥근잎미국나팔꽃, ThZ, 귀W; DJU20174366 +
Ipomoea lacunosa L. 애기나팔꽃, ThZ, 귀W; DJU20173478 +
Ipomoea purpurea Roth 둥근잎나팔꽃, ThZ, 귀W; DJU20161145, DJU20175079 + +
Pharbitis nil (L.) Choisy 나팔꽃, ThZ; DJU20161146 +
Quamoclit coccinea Moench 둥근잎유홍초, ThZ, 귀W; DJU20162330, DJU20173506 + +
Boraginaceae 지치과
Trigonotis peduncularis (Trevir.) Benth. ex Hemsl. 꽃마리, ThZ; DJU20160910, DJU20173721

+

+

+

+

+
Verbenaceae 마편초과
Callicarpa japonica Thunb. 작살나무, MZ; DJU20161202

+
Labiatae 꿀풀과
Clinopodium micranthum (Regel) Hara 두메층층이, HZ; DJU20174413

+
Isodon inflexus (Thunb.) KudÔ 산박하, GZ; DJU20161457 +
Lamium amplexicaule L. 광대나물, ThZ; DJU20161892, DJU20175153 + + + +
Leonurus japonicus Houtt. 익모초, ThZ; DJU20161092, DJU20174236 + + + + +
Lycopus lucidus Turcz. 쉽싸리, HHZ; DJU20173959 +
Mosla punctulata (J.F.Gmel.) Nakai 들깨풀, ThZ; DJU20161538, DJU20173668 + +
Perilla frutescens var. japonica (Hassk.) Hara 들깨, ThZ, (재)W; DJU20175114 + +
Salvia plebeia R.Br. 배암차즈기, ThZ; DJU20161019, DJU20173232 + + + + +
Stachys japonica Miq. 석잠풀, HZ; DJU20175430 +
Teucrium japonicum Houtt. 개곽향, HZ; DJU20175407 +
Solanaceae 가지과
Lycium chinense Mill. 구기자나무, NZ, (재)W; DJU20161143, DJU20174985

+

+
Solanum americanum Mill. 미국까마중, ThZ, 귀W; DJU20161710, DJU20173507 + +
Solanum nigrum L. 까마중, ThZ; DJU20161294 +
Scrophulariaceae 현삼과
Lindernia crustacea (L.) F.Muell. 외풀, ThZ; DJU20161131

+
Lindernia procumbens (Krock.) Borbás 밭뚝외풀, HHZ(ThZ); DJU20161362, DJU20173543 + + +
Mazus pumilus (Burm.f.) Steenis 주름잎, ThZ; DJU20160964, DJU20173292 + + + + +
Melampyrum roseum Maxim. 꽃며느리밥풀, ThZ; DJU20161519 +
Siphonostegia chinensis Benth. 절국대, ThZ; DJU20161792 +
Veronica americana Schwein. 미국물칭개, ThZ, 귀W; DJU20162553 +
Veronica anagallis-saquatica L. 큰물칭개나물, ThZ; DJU20174776 +
Veronica arvensis L. 선개불알풀, ThZ, 귀W; DJU20160924, DJU20173425 + + + +
Veronica peregrina L. 문모초, HHZ(ThZ); DJU20173442 + +
Veronica persica Poir. 큰개불알풀, ThZ, 귀W; DJU20173720 + + + +
Veronica undulata Wall. 물칭개나물, HHZ(ThZ); DJU20161909, DJU20173236 + + + + +
Bignoniaceae 능소화과
Catalpa ovata G.Don 개오동, MMZ; DJU20173173

+
Acanthaceae 쥐꼬리망초과
Justicia procumbens L. 쥐꼬리망초, ThZ; DJU20161401, DJU20174175

+

+
Pedaliaceae 참깨과
Sesamum indicum L. 참깨, ThZ, (재)W; DJU20161070

+
Trapella sinensis var. antenifera (H.Lév.) H.Hara 수염마름, HHZ, ⅣY, ENX; DJU20175873 +
Phrymaceae 파리풀과
Phryma leptostachya var. asiatica H.Hara 파리풀, GZ; DJU20161093

+
Plantaginaceae 질경이과
Plantago asiatica L. 질경이, HZ; DJU20161889, DJU20174261

+

+

+

+
Caprifoliaceae 인동과
Lonicera japonica Thunb. 인동, MZ; DJU20160846, DJU20175413

+

+
Viburnum opulus f. hydrangeoides (Nakai) Hara 불두화, MZ, (재)W; DJU20161333 +
Weigela subsessilis (Nakai) L.H.Bailey 병꽃나무, NZ, 특W; DJU20173359 +
Valerianaceae 마타리과
Patrinia scabiosaefolia Fisch. ex Trevir. 마타리, HZ; DJU20161097

+
Patrinia villosa (Thunb.) Juss. 뚝갈, HZ; DJU20161439 +
Campanulaceae 초롱꽃과
Adenophora polyantha Nakai 수원잔대, GZ; DJU20162093

+
Lobelia chinensis Lour. 수염가래꽃, HZ; DJU20162575 +
Platycodon grandiflorum (Jacq.) A.DC. 도라지, GZ; DJU20161165 +
Platycodon grandiflorum f. albiflorum (Honda) H.Hara 백도라지, GZ; DJU20161384 +
Compositae 국화과
Ambrosia artemisiifolia L. 돼지풀, ThZ, 귀W, 교W; DJU20161269, DJU20174845

+

+
Artemisia annua L. 개똥쑥, ThZ; DJU20174983 +
Artemisia capillaris Thunb. 사철쑥, HZ; DJU20161037, DJU20174346 + +
Artemisia feddei H.Lév. & Vaniot 뺑쑥, HZ; DJU20161079 +
Artemisia gmelini Weber ex Stechm. 더위지기, NZ; DJU20161172 +
Artemisia princeps Pamp. 쑥, ChZ; DJU20161524, DJU20174344 + + + +
Artemisia selengensis Turcz. ex Besser 물쑥, HZ; DJU20161314, DJU20174131 + + + +
Aster hispidus Thunb. 갯쑥부쟁이, ThZ; DJU20175843 +
Aster incisus Fisch. 가새쑥부쟁이, ChZ; DJU20161514, DJU20174417 + +
Aster meyendorfii (Regel & Maack) Voss 개쑥부쟁이, ThZ; DJU20161724, DJU20175411 + + + +
Aster pilosus Willd. 미국쑥부쟁이, HZ, 귀W, 교W; DJU20161739, DJU20175412 + +
Aster scaber Thunb. 참취, GZ; DJU20161441 +
Aster subulatus Michx. 비짜루국화, HZ, 귀W; DJU20175038 +
Aster subulatus var. sandwicensis A.G.Jones 큰비짜루국화, HZ, 귀W; DJU20161635 +
Atractylodes ovata (Thunb.) DC. 삽주, GZ; DJU20161447 +
Bidens bipinnata L. 도깨비바늘, ThZ; DJU20161020, DJU20175425 + + + + +
Bidens frondosa L. 미국가막사리, ThZ, 귀W; DJU20161744, DJU20175463 + + + +
Bidens parviflora Willd. 까치발, ThZ; DJU20174167 +
Bidens pilosa L. 울산도깨비바늘, ThZ, 귀W; DJU20174720 +
Carduus crispus L. 지느러미엉겅퀴, ThZ, 귀W; DJU20161005, DJU20175441 + +
Carpesium cernuum L. 좀담배풀, ThZ; DJU20173246 +
Centaurea cyanus L. 수레국화, ThZ, 귀W; DJU20161354, DJU20173415 + +
Centipeda minima (L.) A.Br. & Asch. 중대가리풀, ThZ; DJU20161293 +
Chrysanthemum leucanthemum L. 불란서국화, ThZ, (재)W; DJU20161922 +
Cirsium japonicum var. maackii (Maxim.) Matsum. 엉겅퀴, HZ; DJU20174728 +
Cirsium pendulum Fisch. ex DC. 큰엉겅퀴, HZ, ⅠY; DJU20174729 +
Conyza canadensis (L.) Cronquist 망초, ThZ, 귀W; DJU20160861, DJU20174238 + + + + +
Coreopsis lanceolata L. 큰금계국, HZ, 귀W; DJU20160849, DJU20174243 + + + + +
Coreopsis tinctoria Nutt. 기생초, ThZ, 귀W; DJU20173781 +
Cosmos bipinnatus Cav. 코스모스, ThZ, 귀W; DJU20161268 + +
Crepidiastrum denticulatum (Houtt.) J.H.Pak & Kawano 이고들빼기, ThZ; DJU20161803 +
Crepidiastrum sonchifolium (Bunge) Pak & Kawano 고들빼기, ThZ; DJU20160887, DJU20175719 + + + + +
Dendranthema boreale (Makino) Ling ex Kitam. 산국, HZ; DJU20161715 +
Eclipta prostrata (L.) L. 한련초, ThZ; DJU20161297, DJU20174858 + + + + +
Erigeron annuus (L.) Pers. 개망초, ThZ, 귀W; DJU20160859, DJU20174275 + + + + +
Erigeron philadelphicus L. 봄망초, ThZ, 귀W; DJU20175250 +
Erigeron strigosus Muhl. 주걱개망초, ThZ, 귀W; DJU20162097 +
Eupatorium japonicum Thunb. 등골나물, GZ; DJU20161233 +
Galinsoga ciliata (Raf.) S.F.Blake 털별꽃아재비, ThZ, 귀W; DJU20160954, DJU20174172 + +
Helianthus tuberosus L. 뚱딴지, GZ, 귀; DJU20161644, DJU20174715 + +
Hemistepta lyrata Bunge 지칭개, ThZ; DJU20160829, DJU20173299 + + + + +
Hieracium umbellatum L. 조밥나물, HZ; DJU20161118 +
Inula britannica var. japonica (Thunb.) Franch. & Sav. 금불초, GZ; DJU20173264 +
Inula britannica var. linariifolia (Turcz.) Regel 가는금불초, GZ; DJU20173637 +
Ixeridium dentatum (Thunb. ex Mori) Tzvelev 씀바귀, HZ; DJU20161015, DJU20175096 + + + +
Ixeris chinensis (Thunb.) Nakai 노랑선씀바귀, HZ; DJU20160905, DJU20175140 + + +
Ixeris polycephala Cass. 벌씀바귀, HZ; DJU20160828, DJU20173285 + + + + +
Lactuca indica L. 왕고들빼기, ThZ; DJU20161274, DJU20175052 + + +
Lactuca scariola L. 가시상추, ThZ, 귀W; DJU20174917 + +
Leibnitzia anandria (L.) Turcz. 솜나물, HZ; DJU20173257 +
Rudbeckia bicolor Nutt. 원추천인국, GZ, 귀W; DJU20161273 +
Rudbeckia laciniata var. hortensis Bail. 겹삼잎국화, GZ, 귀W; DJU20161898 +
Senecio vulgaris L. 개쑥갓, ThZ, 귀W; DJU20162519, DJU20174800 + + +
Sigesbeckia pubescens Makino 털진득찰, ThZ; DJU20161765 +
Solidago serotina Aiton 미국미역취, HZ, 귀W; DJU20161961 +
Solidago virgaurea subsp. asiatica Kitam. ex Hara 미역취, HZ; DJU20161537 +
Sonchus asper (L.) Hill 큰방가지똥, ThZ, 귀W; DJU20161956, DJU20173449 + +
Tagetes minuta L. 만수국아재비, ThZ, 귀W; DJU20173474 +
Taraxacum officinale Weber 서양민들레, HZ, 귀W; DJU20161523, DJU20174804 + + + + +
Taraxacum platycarpum Dahlst. 민들레, HZ; DJU20174017 +
Tephroseris kirilowii (Turcz. ex DC.) Holub 솜방망이, HZ; DJU20173316 +
Xanthium canadense Mill. 큰도꼬마리, ThZ, 귀W; DJU20175362 + +
Xanthium strumarium L. 도꼬마리, ThZ, 귀W; DJU20161776 +
Youngia japonica (L.) DC. 뽀리뱅이, ThZ; DJU20160844, DJU20173763 + + + + +
Alismataceae 택사과
Alisma orientale (Sam.) Juz. 질경이택사, HHZ(ThZ), ⅡY; DJU20174000

+

+
Sagittaria sagittifolia subsp. leucopetala (Mig.) Hartog 벗풀, HHZ, DDX; DJU20161300 +
Hydrocharitaceae 자라풀과
Hydrilla verticillata (L.f.) Royle 검정말, HHZ; DJU20174132

+

+

+
Hydrocharis dubia (Blume) Backer 자라풀, HHZ, ⅡY, LCX; DJU20173117 +
Vallisneria natans (Lour.) H.Hara 나사말, HHZ, ⅡY; DJU20173123 + +
Potamogetonaceae 가래과
Potamogeton crispus L. 말즘, HHZ; DJU20174437

+

+

+

+
Potamogeton malaianus Miq. 대가래, HHZ; DJU20175355 + + +
Potamogeton oxyphyllus Miq. 말, HHZ; DJU20175317 +
Potamogeton pusillus L. 실말, HHZ; DJU20173489 +
Najadaceae 나자스말과
Najas marina L. 민나자스말, HHZ(ThZ); DJU20174384

+

+

+
Liliaceae 백합과
Allium macrostemon Bunge 산달래, GZ; DJU20174129

+

+

+
Allium thunbergii G.Don 산부추, GZ; DJU20174302 + +
Allium tuberosum Rottler ex Spreng. 부추, GZ; DJU20161489 +
Hemerocallis fulva f. kwanso (Regel) Kitam. 왕원추리, GZ; DJU20160877 +
Hemerocallis hakuunensis Nakai 백운산원추리, GZ, 특W; DJU20161863, DJU20174927 + +
Lilium lancifolium Thunb. 참나리, GZ; DJU20161052, DJU20173658 + + +
Polygonatum humile Fisher. ex Maxim. 각시둥굴레, GZ; DJU20161496, DJU20175846 + +
Polygonatum odoratum var. pluriflorum (Miq.) ohwi 둥굴레, GZ; DJU20174123 +
Scilla scilloides (Lindl.) Druce 무릇, GZ; DJU20161083, DJU20173262 + +
Dioscoreaceae 마과
Dioscorea batatas Decne. 마, GZ; DJU20161874, DJU20173546

+

+
Pontederiaceae 물옥잠과
Monochoria korsakowii Regel & Maack 물옥잠, HHZ(ThZ), ⅡY;

+
Monochoria vaginalis var. plantaginea (Roxb.) Solms 물달개비, HHZ(ThZ); DJU20161910 + +
Iridaceae 붓꽃과
Iris lactea var. chinensis (Fisch.) Koidz. 타래붓꽃, GZ, ⅠY; DJU20175723

+
Iris pseudoacorus L. 노랑꽃창포, GZ, (재)W; DJU20174138 + + +
Iris rossii Baker 각시붓꽃, GZ; DJU20173281 +
Juncaceae 골풀과
Juncus effusus var. decipiens Buchenau 골풀, HHZ; DJU20173988

+

+

+

+
Juncus krameri Franch. & Sav. 비녀골풀, HHZ; DJU20173669 +
Juncus leschenaultii J.Gay 참비녀골풀, HHZ; DJU20173512 +
Luzula capitata (Miq.) Miq. 꿩의밥, HZ; DJU20173312 + + +
Commelinaceae 닭의장풀과
Aneilema keisak Hassk. 사마귀풀, HHZ(ThZ); DJU20161254, DJU20174232

+

+

+
Commelina communis L. 닭의장풀, ThZ; DJU20160936, DJU20174557 + + +
Gramineae 벼과
Agropyron ciliare (Trin.) Franch. 속털개밀, ThZ; DJU20161011, DJU20175674

+

+

+

+
Agropyron tsukushiense var. transiens (Hack.) ohwi 개밀, ThZ; DJU20161245, DJU20173979 + + + + +
Alopecurus aequalis var. amurensis (Kom.) ohwi 뚝새풀, ThZ; DJU20160911, DJU20174553 + + + + +
Arundinella hirta (Thunb.) Koidz. 새, HZ; DJU20175756 +
Beckmannia syzigachne (Steud.) Fernald 개피, HHZ(ThZ); DJU20174655 + + + +
Bromus japonicus Thunb. 참새귀리, ThZ; DJU20160832, DJU20174147 + + + + +
Cymbopogon tortilis var. goeringii (Steud.) Hand.-Mazz. 개솔새, HZ; DJU20161686 +
Dactylis glomerata L. 오리새, HZ, 귀W; DJU20174266 + +
Digitaria ciliaris (Retz.) Koel. 바랭이, ThZ; DJU20160946, DJU20175621 + + + +
Echinochloa crusgalli (L.) P.Beauv. 돌피, HHZ(ThZ); DJU20161170, DJU20175632 + + + +
Echinochloa crusgalli var. echinata Honda 물피, HHZ; DJU20161782, DJU20175633 + + + + +
Eleusine indica (L.) Gaertn. 왕바랭이, ThZ; DJU20161062, DJU20175681 + + + +
Eragrostis cilianensis (All.) Link ex Vignolo 참새그령, ThZ; DJU20161838, DJU20174807 + + + + +
Eragrostis curvula Nees 능수참새그령, ThZ, 귀W; DJU20173645 + + +
Eragrostis ferruginea (Thunb.) P.Beauv. 그령, HZ; DJU20160866, DJU20175625 + + + +
Eragrostis multicaulis Steud. 비노리, ThZ; DJU20162564, DJU20175759 + + +
Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth 나도개피, HZ; DJU20160891, DJU20175622 + +
Festuca arundinacea Schreb. 큰김의털, HZ, 귀W; DJU20161848, DJU20175544 + + +
Festuca ovina L. 김의털, HZ; DJU20175555 +
Hierochloe odorata (L.) P.Beauv. 향모, GZ; DJU20175001 + + +
Imperata cylindrica var. koenigii (Retz.) Pilg. 띠, GZ; DJU20160987 +
Lolium multiflorum Lamarck 쥐보리, ThZ, 귀W; DJU20161855, DJU20175577 + + +
Lolium perenne L. 호밀풀, Th(w), 귀W; DJU20175592 + +
Miscanthus sinensis var. purpurascens (Andersson) Rendle 억새, HZ; DJU20161636, DJU20175677 + + + +
Oplismenus undulatifolius (Ard.) P.Beauv. 주름조개풀, HZ; DJU20161797 +
Oryza sativa L. 벼, ThZ, (재)W; DJU20162001 +
Panicum bisulcatum Thunb. 개기장, ThZ; DJU20161638, DJU20175586 + + +
Panicum dichotomiflorum Michx. 미국개기장, ThZ, 귀W; DJU20161673, DJU20175585 + + +
Pennisetum alopecuroides (L.) Spreng. 수크령, HZ; DJU20161498, DJU20175659 + +
Phalaris arundinacea L. 갈풀, HHZ; DJU20162301, DJU20175603 + + + + +
Phragmites japonica Steud. 달뿌리풀, HHZ; DJU20161184, DJU20175688 + + + + +
Poa annua L. 새포아풀, ThZ; DJU20175570 + + + +
Poa pratensis L. 왕포아풀, HZ, 귀W; DJU20175739 + + +
Poa sphondylodes Trin. 포아풀, HZ; DJU20161852, U20175563 + + +
Pseudosasa japonica (Siebold & Zucc. ex Steud.) Makino 이대, MZ; DJU20175612 +
Setaria faberii Herrm. 가을강아지풀, ThZ; DJU20161869 +
Setaria glauca (L.) P.Beauv. 금강아지풀, ThZ; DJU20161785, DJU20175637 + + + + +
Setaria × pycnocoma (Steud.) Henrard ex Nakai 수강아지풀, ThZ; DJU20175667 +
Setaria viridis (L.) P.Beauv. 강아지풀, ThZ; DJU20161779, DJU20173036 + + + + +
Spodiopogon cotulifer (Thunb.) Hack. 기름새, HZ; DJU20175615 +
Spodiopogon sibiricus Trin. 큰기름새, HZ; DJU20161129 +
Themeda triandra var. japonica (Willd.) Makino 솔새, HZ; DJU20161188, DJU20175679 + +
Zizania latifolia (Griseb.) Turcz. ex Stapf 줄, HHZ; DJU20175642 + +
Lemnaceae 개구리밥과
Lemna perpusilla Torr. 좀개구리밥, HHZ(ThZ); DJU20162449, DJU20175877

+

+
Spirodela polyrhiza (L.) Sch. 개구리밥, HHZ(ThZ); DJU20162467, DJU20173427 + +
Typhaceae 부들과
Typha angustifolia L. 애기부들, HHZ; DJU20174658

+
Typha orientalis C.Presl 부들, HHZ; DJU20174663 + +
Cyperaceae 사초과
Bulbostylis barbata (Rottb.) Kunth 모기골, ThZ; DJU20175803

+
Carex breviculmis R.Br. 청사초, GZ; DJU20173722 + +
Carex dimorpholepis Steud. 이삭사초, HZ; DJU20175527 + +
Carex heterolepis Bunge 산비늘사초, HZ; DJU20175520 + +
Carex lanceolata Boott 그늘사초, HZ; DJU20173329 +
Carex leiorhyncha C.A.Mey. 산괭이사초, HZ; DJU20173548 + +
Carex maackii Maxim. 타래사초, HZ; DJU20161919, DJU20173994 + + +
Carex neurocarpa Maxim. 괭이사초, HZ; DJU20160897, DJU20175327 + + + +
Carex pediformis C.A.Mey. 넓은잎그늘사초, HZ; DJU20173332 +
Carex polyschoena H.Lév. & Vaniot 가지청사초, HZ; DJU20175513 + +
Cyperus amuricus Maxim. 방동사니, ThZ; DJU20161367 +
Cyperus difformis L. 알방동사니, HHZ(ThZ); DJU20161357, DJU20173126 + + + +
Cyperus globosus All. 드렁방동사니, ThZ; DJU20173686 +
Cyperus glomeratus L. 물방동사니, HHZ(ThZ); DJU20174326 + + +
Cyperus hakonensis Franch. & Sav. 병아리방동사니, ThZ; DJU20173679 +
Cyperus iria L. 참방동사니, ThZ; DJU20161358, DJU20173823 + + + + +
Cyperus microiria Steud. 금방동사니, ThZ; DJU20161497, DJU20173840 + + + + +
Cyperus nipponicus Franch. & Sav. 푸른방동사니, ThZ; DJU20161150, DJU20173849 + + +
Cyperus orthostachyus Franch. & Sav. 쇠방동사니, HHZ(ThZ); DJU20173698 +
Cyperus sanguinolentus Vahl 방동사니대가리, HH(Th); DJU20162552, DJU20174332 + + +
Eleocharis acicularis f. longiseta (Svenson) T.Koyama 쇠털골, HHZ; DJU20174124 +
Eleocharis equisetiformis (Meinsh.) B.Fedtsch. 까락골, HHZ; DJU20175798 +
Eleocharis mamillata var. cyclocarpa Kitag. 물꼬챙이골, HHZ; DJU20173989 + +
Fimbristylis miliacea (L.) Vahl 바람하늘지기, HHZ(ThZ); DJU20174950 +
Kyllinga brevifolia Rottb. 파대가리, HHZ; DJU20162398, DJU20175035 + +
Lipocarpha microcephala (R.Br.) Kunth 세대가리, ThZ; DJU20161360 +
Rhynchospora chinensis Nees & Mey. ex Nees 고양이수염, HHZ; DJU20175518 +
Scirpus karuizawensis Makino 솔방울고랭이, HHZ; DJU20175360 + +
Scirpus lacustris var. creber (Fern.) T.Koyama 큰고랭이, HHZ; DJU20175300 +
Scirpus maritimus L. 매자기, HHZ, ⅡY; DJU20175309 + +
Scirpus radicans Schkuhr 도루박이, HHZ; DJU20175313 +
Scirpus triangulatus Roxb. 송이고랭이, HHZ; DJU20173097 + +
Scirpus triqueter L. 세모고랭이, HHZ; DJU20175365 +

ZTh; Therophytes, H; Hemicryptophytes, HH; Hydrophanerophytes, G; Geophyte, N; Nanophanerophytes, MM; Megaphanerophytes, M; Microphanerophytes, Ch; Chamaephytes, E; Epiphyten
YI; Floristic Target Species in Korea Ⅰ, Ⅱ; Floristic Target Species in Korea Ⅱ, Ⅲ; Floristic Target Species in Korea Ⅲ, Ⅳ; Floristic Target Species in Korea Ⅳ, Ⅴ; Floristic Target Species in Korea Ⅴ
XCR; Redlist Critically Endangered, EN; Redlist Endangered, LC; Redlist Least Concern, DD; Redlist data Deficient
W특; endemic plants, 귀; naturalized plants. 교; Ecosystem Disturbed Plants, (재); cultivated,
vY; Young-gang, N; Naeseong-cheon, W; Wi-cheon, G; Gam-cheon, B; Byeongseong-cheon.

References

1
Chung, G.Y., K.S. Chang, J.M. Chung, H.J. Choi, W.K. Paik and Jin-Oh Hyun. 2017. A checklist of endemic plants on the Korean Peninsula. Korean J. Pl. Taxon. 47(3):264-288.
10.11110/kjpt.2017.47.3.264
2
Chung, T.H. 1965. Illustrated Encyclopedia of Fauna & Flora of Korea VOL.5 Tracheophyta. Minister of Education. Samhwa Publisher. (in Korea)
3
Chung, T.H. 1970. Illustrated Encyclopedia of Fauna & Flora of Korea VOL.5 Tracheophyta (Appendix). Minister of Education. Samhwa Publisher. (in Korea)
4
Daegu Regional Environmental Office. 2006. Gam-cheon River Ecology Report. pp. 31-54 (in Korean).
5
Jung, H.J, K.S. Cheon, G.H. Ok and K.O. Yoo. 2012. Flora of Three River Estuary Areas of the East Coast, Gangwon-do. J. Korean Env. Res. Tech. 15(2):57-75.
10.13087/kosert.2012.15.2.057
6
Korea National Arboretum. 2008. Rare Plants Data Book in Korea. Korea National Arboretum, Pocheon, Korea. p. 332 (in Korean).
7
Korea National Arboretum. 2017. Checklist of Vascular Plants in Korea. Korea National Arboretum, Pocheon, Korea. p. 1000 (in Korean).
8
Lee, T.B. 1980. Illustrated Flora of Korea. Hyangmonsa Pulishing Co., Seoul, Korea. p. 914 (in Korean).
9
Lee, T.B. 2003. Colored Flora of Korea. Hyangmonsa Pulishing Co., Seoul, Korea (in Korean).
10
Lee, W.T. 1996a. Standard Illustrations of Korean Plants. Academy press, Korea. p. 624 (in Korean).
11
Lee, W.T. 1996b. Lineamenta Florae Koreae. Academy press, Korea. p. 1988 (in Korean).
12
Lee, Y. M., S.H. Park, S.Y. Jung, S.H. Oh and J.C. Yang. 2011. Study on the current status of naturalized plants in South Korea. Korean J. Pl. Taxon. 41:87-101 (in Korean).
10.11110/kjpt.2011.41.1.087
13
National Institute Ecology. 2018. Flotistic Target Species in Korea. National Institute Ecology. p. 728 (in Korean).
14
Yoon, J.W., B.D. Kim, Y.M. Lee, K.S. Chang, M.H. Yi, G.S. Kim and S.T. Yu. 2013. The Flora of Riparian Area in Nak-Dong River, Korea : Focused on Daegu and Gyeongbuk Area. Journal of Daegu Gyeongbuk Development lnstitute. Vol. 12. No.1 pp. 1-22 (in Korean).
15
Yu, S.T., M.H. Yi, Y.M. Lee, K.S. Chang, B.D. Kim, H.T. Shin and J.W. Yoon. 2013. Vascular Flora of Namhan River. Korean J. Plant Res. 26(4):463-490 (in Korean).
10.7732/kjpr.2013.26.4.463
16
You, J.H., Y.S. Ahn and C.H. Lee. 2012. Distribution of Vascular Plants in Namhan River, Chungju-si. Korean J. Plant Res. 25(2):209-224 (in Korean).
10.7732/kjpr.2012.25.2.209
페이지 상단으로 이동하기